Τη Δευτέρα 10 Μαρτίου πραγματοποιήθηκε στην Αίθουσα του «Συλλόγου των Αθηναίων» τιμητική εκδήλωση της Εθνικής Εταιρείας των Ελλήνων Λογοτεχνών κατά τη διάρκεια της οποίας αναγορεύθηκε Επίτιμη Πρόεδρος της Εταιρείας η Καθηγήτρια του ΕΚΠΑ, κυρία Μερόπη Σπυροπούλου και Επίτιμο Μέλος η διεθνώς καταξιωμένη Αγγλίδα μυθιστοριογράφος Βικτώρια Χίσλοπ.

Στην κατάμεστη και φιλόξενη αίθουσα του «Συλλόγου των Αθηναίων» καλωσόρισε τους παρευρισκόμενους ο Πρόεδρος του Συλλόγου κ. Ελευθέριος Γ. Σκιαδάς, ο οποίος στον σύντομο χαιρετισμό του επεσήμανε τους άρρηκτους δεσμούς του Συλλόγου των Αθηναίων με την Εθνική Εταιρεία των Ελλήνων Λογοτεχνών  και και τη συνεργασία τους με σκοπό την προαγωγή των γραμμάτων και του πολιτισμού.

Την εκδήλωση συντόνισε η Γενική Γραμματέας κ. Σοφία Μωραΐτη τονίζοντας ότι η βραδιά είναι αφιερωμένη σε δύο ξεχωριστές γυναίκες που τιμούν την Ελλάδα και την Εθνική Εταιρεία των Ελλήνων Λογοτεχνών.

Ο Πρόεδρος κ. Γεράσιμος Ζώρας αναφέρθηκε στην Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας (8 Μάρτιου) και στη συμβολική πρώτη επιτιμοποίηση δύο διακεκριμένων γυναικών στην ιστορία της Εταιρείας.

Το λόγο έλαβε ο κ. Γιάννης Πυργιωτάκης ο οποίος έκανε μία σύντομη αναδρομή στο λογοτεχνικό έργο της κ. Χίσλοπ. Στην αγάπη της για την Ελλάδα, στην ιδιαίτερη κατανόηση που δείχνει στον ψυχισμό των χαρακτήρων στα έργα της καθώς και στην επαγγελματική της πορεία.

Ακολούθησε η αναγόρευση της κ. Χίσλοπ σε Επίτιμο Μέλος και η αντιφώνηση της τιμωμένης στα ελληνικά. Ο λόγος της κ. Χίσλοπ απέπνεε αγάπη για τη χώρα μας και ενθουσιασμό για το έργο της Εταιρείας. Η κ. Χίσλοπ αναφέρθηκε στην έμπνευση που χρειάζεται ένας συγγραφέας και η οποία της δόθηκε για πρώτη φορά όταν επισκέφτηκε τη Σπίναλογκα. Μέσα από αυτή την επίσκεψη γεννήθηκε και το πρώτο best seller της με τίτλο «Το Νησί». Η ίδια σημείωσε πως για εκείνη η τιμητική ελληνική ιθαγένεια συγκαταλέγεται ανάμεσα στα πιο πολύτιμα αγαθά της καθώς μείωσε την απόστασή της από την Ελλάδα και της έδωσε τη δυνατότητα να περνά ακόμη περισσότερο χρόνο στην χώρα που την εμπνέει όσο τίποτε άλλο. Όσο για την ελληνική γλώσσα, ανέφερε πως η γλώσσα αντικατοπτρίζει τη φύση των ανθρώπων μιας χώρας και ελπίζει και η ίδια να καταφέρει να γράψει σύντομα στα ελληνικά.

Την Ομότιμη Καθηγήτρια του Πανεπιστημίου Αθηνών και συγγραφέα κ. Μερόπη Σπυροπούλου προλόγισε ο κ. Άγγελος Γέροντας. Αναφέρθηκε εκτενώς στο έργο της τόσο στον πανεπιστημιακό θώκο όσο και στη λογοτεχνία καθώς και στη συμβολή της στην Εθνική Εταιρεία των Ελλήνων Λογοτεχνών. Επίσης, με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας ο κ. Άγγελος Γέροντας ανέγνωσε όλα τα ονόματα των γυναικών που συμμετείχαν ενεργά στο έργο της Ετιαρείας από την ίδρυση της (1948).

Ακολούθησε η αναγόρευση της κ. Μερόπης Σπυροπούλου σε Επίτιμη Πρόεδρο της Εταιρείας και η συγκινητική αντιφώνηση της. Η κ. Σπυροπούλου αναφέρθηκε σε σημαντικές στιγμές της πορείας της και στις εμπειρίες της μέσα στους κόλπους της Εταιρείας καθώς και στη συνεισφορά του συνοδοιπόρου και συζύγου της Ομότιμου Καθηγητή του Πανεπιστημίου Αθηνών, Νίκου Δ. Σπυρόπουλου που έφυγε πρόσφατα από τη ζωή.

Η εκδήλωση ολοκληρώθηκε συνοδεία πιάνου και τραγουδιού από τον καλλιτέχνη Μιχάλη Βιολάρη και μικρή δεξίωση.

Στο πλαίσιο των εκδηλώσεων της ΕΔΑΒυΤ, την Τρίτη 11 Μαρτίου 2025 έχει προγραμματισθεί η ομιλία της Ομότιμης καθηγήτριας του ΑΠΘ και Αντιπροέδρου της ΕΔΑΒυΤ, κας Κλαίρης Παλυβού, με θέμα: «Οι τοιχογραφίες της Tell el-Daba (Avaris). Αιγαιακές τεχνικές σε Φαραωνική αρχιτεκτονική». Η εκδήλωση θα λάβει χώρα  στην αίθουσα του  «Συλλόγου των Αθηναίων» επί της οδού Κέκροπος 10, 10558 Πλάκα, στην Αθήνα, με ώρα έναρξης 18:30.

Η είσοδος είναι ελεύθερη για το κοινό.

ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗΣ

Οι μινωικές τοιχογραφίες που ήρθαν στο φως την δεκαετία του ’90 στην Tell el-Daba της Αιγύπτου (την αρχαία Avaris, πρωτεύουσα των Υξώς) μαρτυρούν στενές σχέσεις ανάμεσα στα ανακτορικά κέντρα τους Αιγαίου, και της Κνωσού ειδικότερα, με τα αντίστοιχα της Αιγύπτου. Αν και ο αριθμός των θραυσμάτων είναι μεγάλος, η κατάσταση διατήρησης είναι εξαιρετικά προβληματική και τα περιθώρια μελέτης περιορισμένα. Ωστόσο, δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι πρόκειται για έργα Μινωιτών καλλιτεχνών. Αυτό τεκμηριώνεται από τα χαρακτηριστικά του κονιάματος (από ασβέστη και όχι γύψο όπως συνηθίζεται στην φαραωνική τέχνη), τις χρωστικές και τις τεχνικές σχεδίασης, αλλά και την θεματολογία. Δεδομένου ότι δεν είναι δυνατή η ανασύνθεση μεγάλων επιφανειών, η σχέση των τοιχογραφιών με την αρχιτεκτονική των χώρων που κοσμούσαν είναι εξαιρετικά αμφίβολη. Οι σκέψεις που διατυπώνονται στην ομιλία, απηχούν κυρίως την προσωπική, βιωματική επαφή με το γοητευτικό αυτό υλικό, και τους συνειρμικούς συσχετισμούς που επιφέρει η πολύχρονη εξοικείωση με την αρχιτεκτονική και την συνακόλουθη τέχνη της τοιχογραφίας στον Αιγαιακό κόσμο της Ύστερης Εποχής του Χαλκού.

Το βράδυ της Τσικνοπέμπτης 20 Φεβρουαρίου 2025 ο «Σύλλογος των Αθηναίων» γλέντησε και «τσίκνισε» με αγαπημένα μέλη και φίλους στην παραδοσιακή ταβέρνα του «Καλοκαιρινού» στην Πλάκα. Συνεχίζοντας τη μακρόχρονη παράδοση η αίθουσα γέμισε με τραγούδι και χορό συνοδεία κρασιού και εκλεκτών εδεσμάτων! Ο Πρόεδρος Ελευθέριος Γ. Σκιαδάς και το Δ.Σ. του «Συλλόγου των Αθηναίων» καλωσόρισαν τους παρευρισκόμενους και το γλέντι συνεχίστηκε με τον Τέρη Ιερεμία, τη μελωδική φωνή της Νικολέτας Κωνσταντάκη και τον Σταμάτη Τσαμαδό στο σαξόφωνο. Και του χρόνου!

Σημερινή σύναξη Παλαιών Αθηναίων στου «Καλοκαιρινού»

Γράφει ο Ελευθέριος Γ. Σκιαδάς

Σήμερα, σε μία από τις εναπομείνασες παραδοσιακές ταβέρνες της Πλάκας, στου «Καλοκαιρινού», Αθηναίοι και Αθηναίες, μέλη του «Συλλόγου των Αθηναίων», θα «τσικνίσουν» συνεχίζοντας μία παράδοση περίπου ενός αιώνος! Μια παράδοση που ξεκίνησε την δεκαετία 1920 και συνεχίσθηκε επί πολλές δεκαετίες, με τους περισσότερους κατοίκους της πόλης, να έχουν παρευρεθεί σε εορτασμούς παλαιότερων εποχών στην παλαιότερη γειτονιά των Αθηνών.

Κυνήγι… ευωχίας

Ήδη, από τότε, η Αθήνα είχε αρχίσει να νοσταλγεί το παρελθόν της. Άφησε λοιπόν το φράκο, το ύφος, το γάντι, γύρισε την πλάτη στον μαιτρ που περίμενε με τα λουστρίνια σε ορθή γωνία και το κορμί αψόγα τσακισμένο στα δύο και την στάμπα του μειδιάματος στο πρόσωπο. Η τότε Αθήνα… ξίνισε τα μούτρα στην τζαζ και έδειχνε ενοχλημένη από τη βίαιη είσοδο της οκτακύλινδρης μηχανής στην καθημερινή ζωή της.

Ενοχλούνταν όσοι και όσες είχαν δει έναν περίεργο άνεμο να σαρώνει την απλότητα, την αυθεντικότητα, τον αγαθό νοικοκύρη, το συναίσθημα της ευγένειας και της αλληλεγγύης. Μια μεγάλη παρέα λοιπόν, καλλιτεχνών και λόγιων, αποφάσισαν να αναβιώσουν τις  Απόκριες των συμπαθητικών μπουλουκιών, της ευωχίας, της παρέας, των καλοπροαίρετων αστεϊσμών και των λαϊκών τραγουδιών. Ακόμη και ο «Τουρισμός» (αργότερα ΕΟΤ) βρέθηκε κοντά τους.

Πλακιώτικο χρώμα

«Ψυχή» εκείνης της προσπάθειας ήταν ο εκλεκτός Αθηναιογράφος και Τμηματάρχης του «Τουρισμού» Κώστας Δημητριάδης και κοντά του ο πραγματικός ιδρυτής του «ΕΟΤ», ο Κοκός (Κώστας) Μελάς. Έκαναν μια πραγματική σταυροφορία ή καλύτερα… ταβερνοφορία. Συμμετείχαν προσωπικότητες όπως ο μουσικοκριτικός Ι. Ψαρούδας, οι δημοσιογράφοι Β. Βεκιαρέλης και Θ. Καλογερίκος κ.ά[1]. Κοντά τους βεβαίως αρωγός και κινητήριος μοχλός ο «Σύλλογος των Αθηναίων». Η εκστρατεία αποφασίσθηκε να γίνει στην Πλάκα και στου Ψυρρή.

Τριγυρνούσαν λοιπόν στις Πλακιώτικες ταβέρνες και παρότρυναν τους ταβερνιάρηδες να τις διακοσμήσουν, να τις γεμίσουν με λουλούδια, στολίδια και εικόνες. Να φτιάξουν τα γνωστά μεζεδάκια και να ανοίξουν τα καλύτερα βαρέλια με την αθάνατη ρετσίνα. Τους έλεγαν η διακόσμησή τους να γίνει με βάση κιθάρες, καριοφίλια, Γενοβέφες για να παρουσιαστεί ένα πραγματικό λαϊκό, τοπικό, Πλακιώτικο χρώμα. Οι ταβερνιάρηδες όμως δίσταζαν διότι φοβούνταν μήπως χάσουν τα λεφτά τους.

Κέφι και… ροπαλιές

Εντέλει πείσθηκαν όλοι! Μπορεί να διατέθηκαν χρήματα αλλά κάτι καλό προέκυψε. Ήταν το απέραντο κέφι, ένας γενικός αποκριάτικος ξεσηκωμός που άφησε όσους όσοι συμμετείχαν ευχαριστημένους αφού απόλαυσαν ένα γενικό γλέντι που δεν είχε προηγούμενο. Σκαρώθηκε μάλιστα και το σχετικό τραγουδάκι: «Μέσα στης Πλάκας τα στενά / ξανά το γλέντι αρχινά / κι ανάβει και κορώνει / με τον παληό καλό σκοπό / θα γίνη χαλασμός πω-πω, / να ξεχαστούν οι πόνοι…».

Τον επίλογο στην πρώτη εκείνη περίοδο της Πλακιώτικης Αποκριάς στις ταβέρνες έγραψε μάλλον ο Σπύρος Μελάς, με το χρονογράφημα «Πλάκα» (1940). Μεταπολεμικά συνεχίσθηκε η παράδοση, στην αρχή διστακτικά και αργότερα με την ίδια ορμή. Μέχρι που έφθασε στη δεκαετία 1970-80 με τις… ροπαλιές και την σταδιακή αποδόμηση της γραφικότητας και της αυθεντίας.

Αθ. Κανελλόπουλος – Κ. Τσάτσος!

Από την δεκαετία όμως του 1960 μία ταβέρνα δημιουργήθηκε έτσι όπως την ήθελε ο Αθανάσιος Κανελλόπουλος όταν έγραφε ότι έπρεπε να είναι χωρίς θορύβους, «καμμία καμπαρεδίστικη εμφάνισις, πλήρης έλλειψη ντιζέζ, σιγανές μελωδίες, φτηνές τομές, ζέστη στο σύνολο, πελάτες και πελάτισσες που τραγουδούν και λέγουν ένα ανέκδοτο, όχι ρεμπέτικα, φωνές και σπασίματα»[2]. Με το θέμα όμως ασχολήθηκε την ίδια εποχή και ο Πλακιώτης Κωνσταντίνος Τσάτσος.

Τότε (1960) ήταν Υπουργός Προεδρίας.  Φιλοδοξούσε «να κατασκευάση εις την καρδιάν της Πλάκας, διά πρότυπον ταβέρναν ως και διά τον Σύλλογον των Αθηναίων, ένα ακίνητον παλαιοαθηναϊκόν, εξαιρετικής κατασκευής και ιδιοτύπου αισθητικής εμφανίσεως, ώστε τούτο να αποτελέση κόσμημα δια την συνοικίαν ταύτην». Κάπως έτσι ιδρύθηκε η ταβέρνα, όπου σήμερα ο «Σύλλογος των Αθηναίων» και τα μέλη του θα συνεχίσουν την παράδοση τσικνίζοντας. Ένα επόμενο σημείωμά μας θα αφιερώσουμε στην ιστορική αυτή ταβέρνα.

Πρώτη δημοσίευση: Πέμπτη 20 Φεβρουαρίου 2025

Το Σάββατο 8 Φεβρουαρίου είχαμε τη χαρά να φιλοξενήσουμε στον «Σύλλογο των Αθηναίων» την εορταστική εκδήλωση κοπής της πίττας του «Συλλόγου των Φίλων του Μουσείου της Πόλεως των Αθηνών» για το 2025. Η εκδήλωση ξεκίνησε με τον χαιρετισμό της Προέδρου του Δ.Σ. του «Συλλόγου των Φίλων του Μουσείου της Πόλεως των Αθηνών», κυρίας Έφης Θ. Σπυροπούλου, η οποία αναφέρθηκε στην άριστη συνεργασία των δύο Συλλόγων και προλόγισε τον Πρόεδρο του «Συλλόγου των Αθηναίων» κ. Ελευθέριο Γ. Σκιαδά. Ο Πρόεδρος, Ελευθέριος Γ. Σκιαδάς χαιρέτισε τους παρευρισκόμενους και  παρέδωσε ομιλία με θέμα: «Το έθιμο της ομαδικής μετακόμισης κάθε 1η Σεπτεμβρίου και το real estate από τα χρόνια του βασιλιά Όθωνα» με αφορμή το νέο ομώνυμο βιβλίο του από τις Εκδόσεις του «Συλλόγου των Αθηναίων». Η γιορτή συνοδεύτηκε μουσικά από τον πιανίστα κ. Φρίξο Μόρτζο και συνεχίστηκε με γεύμα και την καθιερωμένη Κοπή της Πίττας με κλήρωση πολλών και ξεχωριστών δώρων! Και του χρόνου!

Το απόγευμα του Σαββάτου, 25 Ιανουαρίου 2025, η αίθουσα του «Συλλόγου των Αθηναίων» γέμισε από χαμόγελα, παράδοση και ενθουσιασμό, καθώς πραγματοποιήθηκε η καθιερωμένη Κοπή της Βασιλόπιττας, συνοδευόμενη από τη βράβευση των αριστούχων μαθητών. Μια ζεστή και γεμάτη συγκίνηση εκδήλωση που τίμησαν με την παρουσία τους διακεκριμένοι καλεσμένοι και μέλη του Συλλόγου.

Ανάμεσα στους παρευρισκόμενους, ξεχώρισαν ο Πρόεδρος της Βουλής των Ελλήνων και μέλος του «Συλλόγου των Αθηναίων», κ. Νικήτας Κακλαμάνης, ο Πρόεδρος του Περιφερειακού Συμβουλίου Αττικής, κ. Βασίλειος Καπερνάρος, ο κ. Κώστας Μπακογιάννης, καθώς και πλήθος μελών και φίλων του Συλλόγου, που ήρθαν να μοιραστούν αυτή την ξεχωριστή βραδιά.

Η εκδήλωση ξεκίνησε με ενός λεπτού σιγή στη μνήμη του μακαριστού Αρχιεπισκόπου Τιράνων, Δυρραχίου και πάσης Αλβανίας, κυρού Αναστασίου, τιμώντας τον με ευλάβεια. Αμέσως μετά, ο πατέρας Ισίδωρος, Ιερέας του Ιερού Ναού της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος, ευλόγησε τη Βασιλόπιττα, ενώ το Διοικητικό Συμβούλιο του Συλλόγου στάθηκε στο πλευρό του, δίνοντας το παράδειγμα της ενότητας και της συνέχειας των παραδόσεων.

Ο Πρόεδρος του Συλλόγου, κ. Ελευθέριος Γ. Σκιαδάς, απηύθυνε θερμό χαιρετισμό, γεμάτο αισιοδοξία για το μέλλον, ανακοινώνοντας τα φιλόδοξα σχέδια του Συλλόγου και προαναγγέλλοντας τις επετειακές εκδηλώσεις για τα 130 χρόνια λειτουργίας του. Με τον ενθουσιασμό του, δήλωσε χαρακτηριστικά: «Τα καλύτερα έρχονται! Ο ‘Σύλλογος των Αθηναίων’ θα παραμείνει φάρος πολιτισμού, μνήμης και δημιουργίας για τις επόμενες γενιές».

Στο βήμα ακολούθησε ο Πρόεδρος της Βουλής, κ. Νικήτας Κακλαμάνης, ο οποίος, μέσα σε χειροκροτήματα, εξέφρασε την υπερηφάνειά του για το έργο του Συλλόγου, ενώ ο κ. Κώστας Μπακογιάννης και ο κ. Βασίλειος Καπερνάρος αναφέρθηκαν στη σημασία της επιβράβευσης των αριστούχων μαθητών, τονίζοντας ότι η αριστεία είναι θεμέλιο για το μέλλον της κοινωνίας μας.

Η βραδιά είχε ιδιαίτερη λάμψη καθώς, μετά την Κοπή της Βασιλόπιττας, η μουσική του πιανίστα κ. Φρίξου Μόρτζου πλημμύρισε την αίθουσα, δημιουργώντας μια ατμόσφαιρα ζεστή και εορταστική. Το δεύτερο μέρος της εκδήλωσης ήταν αφιερωμένο στη βράβευση των αριστούχων μαθητών και μαθητριών, που έλαβαν τον Έπαινο Αριστείας του Συλλόγου, χρηματικό ποσό, ευγενική δωρεά της κ. Μαρί Νέζερ, καθώς και δωροεπιταγές από τα καταστήματα Hondos Center, προσφορά του κ. Νικόλαου Χόντου, ο οποίος στέκεται πάντα αρωγός στο έργο του Συλλόγου.

Τα βραβεία απένειμαν προσωπικότητες όπως ο κ. Νικήτας Κακλαμάνης, ο κ. Κώστας Μπακογιάννης, ο κ. Βασίλειος Καπερνάρος, οι Αντιπρόεδροι του Συλλόγου, κ. Δημήτριος Τούκας και κ. Ναπολέων Νέζερ, και φυσικά ο Πρόεδρος, κ. Ελευθέριος Γ. Σκιαδάς. Η ανάγνωση των ονομάτων από τον Γενικό Γραμματέα, κ. Εμμανουήλ Καρανίκα, προκάλεσε συγκίνηση και υπερηφάνεια, αποδεικνύοντας πως η νέα γενιά του Συλλόγου βαδίζει με αξίες και οράματα.

Η βραδιά έκλεισε με την κλήρωση των φλουριών στους τυχερούς, που έλαβαν όμορφα γούρια προσφορά του «Συλλόγου των Αθηναίων», ενώ οι παρευρισκόμενοι αντάλλαξαν ευχές για μια δημιουργική χρονιά γεμάτη υγεία και επιτυχίες. Ήταν μια εκδήλωση που απέδειξε, για ακόμη μια φορά, πως ο «Σύλλογος των Αθηναίων» παραμένει ένας ζωντανός πυρήνας πολιτισμού και παράδοσης στην καρδιά της Αθήνας.

Στο πλαίσιο των εκδηλώσεων της ΕΔΑΒυΤ, την Τρίτη 21-01-2025 έχει προγραμματισθεί η ομιλία της πρώην καθηγήτριας της Σχολής Εφαρμοσμένων Μαθηματικών και Φυσικών Επιστημών του ΕΜΠ, κας Φίλη Χριστίνας, Δρος Μαθηματικού, με θέμα: «Τα Ludi Matematici του Alberti και η Αρχαιοελληνική κληρονομιά». Η εκδήλωση θα λάβει χώρα  στην αίθουσα του  «Συλλόγου των Αθηναίων» επί της οδού Κέκροπος 10, 10558 Πλάκα, στην Αθήνα, με ώρα έναρξης 18:30.

Η είσοδος είναι ελεύθερη για το κοινό.

ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗΣ

Ο Leon Battista Alberti (1402-1472) χαρακτηριστική περίπτωση homo universalis, βαθύς γνώστης της αρχαιοελληνικής κληρονομιάς, αλλά και της ελληνικής γλώσσας, στην πραγματεία του Ludi Matematici (c.1450μ.Χ.), αφιερωμένη στον μαρκήσιο Meliaduso d’ Este, παρουσιάζει πολλές μαθηματικές εφαρμογές στην Αρχιτεκτονική, στη Μηχανική, στην Τοπογραφία και στη Ναυσιπλοΐα. Η ομιλία θα επικεντρωθεί σε τρία προβλήματα: της μέτρησης του χρόνου, της απόστασης, καθώς και το γνωστό πρόβλημα του στέμματος του Ιέρωνος. Προβλήματα, τα οποία φανερά παραπέμπουν στο υδραυλικό ρολόι του Κτησίβιου, στο οδόμετρο του ‘Ηρωνος και στην αποκάλυψη της απάτης του χρυσοχόου από τον Αρχιμήδη.