Στην Αθήνα, μετά τη μάχη της Χαιρωνείας (338), όλες οι πολιτικές δυνάμεις ενώθηκαν για ν’ αντιμετωπίσουν τα επακόλουθα της ήττας. Εχθροί και φίλοι του βασιλιά της Μακεδονίας, ο Φωκίων, ο Δημοσθένης, ο Αισχίνης, ο Δημάδης, συνεργάστηκαν στη διοίκηση της πολιτείας.
Το πρώτο αποτέλεσμα από τη συνεργασία ήταν η ειρήνη που έκλεισαν με το Φίλιππο. Η καλύτερη που μπορούσαν να πετύχουν. Η συνεργασία των κομμάτων κράτησε δύο ακόμη χρόνια, ως το θάνατο του Φιλίππου, με θαυμάσια αποτελέσματα. Σ’ αυτό τους βοήθησε και ο ρήτορας Λυκούργος, που είχε αναλάβει τον οικονομικό τομέα.
Ο Λυκούργος καταγόταν από την παλιά αθηναϊκή οικογένεια των Ετεοβουταδών, που είχε το κληρονομικό προνόμιο να δίνη ιερείς. Σπούδασε στις φιλοσοφικές σχολές του Πλάτωνος και του Ισοκράτη και ασκούσε το επάγγελμα του ρήτορα. Αλλά τη φήμη του την οφείλει στην επιτυχία που σημείωσε όταν έγινε ταμίας της πολιτείας. Και στη θέση αυτή έμεινε, με την ψήφο των Αθηναίων, δέκα πέντε χρόνια συνέχεια, ως το τέλος της ζωής του. Την ικανότητά του την είχε συνδέσει με εντιμότητα, ανώτερο ήθος και μεγάλη αυστηρότητα απέναντι των φαύλων και των καταχραστών. Μολονότι διαχειρίστηκε το δημόσιο πλούτο επί μία δεκαπενταετία, κανένας δεν τόλμησε να τον κατηγορήση για το παραμικρό.
Ο Λυκούργος είχε πατήσει τα πενήντα, όταν τον εκλέξαν για πρώτη φορά ταμία. Αφιέρωσε το υπόλοιπο της ζωής του για να κάνη την Αθήνα ευτυχισμένη. Και έκανε θαύματα. Διόρθωσε τα οικονομικά σε λίγο καιρό και ανέβασε τα εισοδήματα της πολιτείας σε 1.200 τάλαντα. Όσα είχε στις μεγάλες ημέρες της δημοκρατίας. Αφού εξασφάλισε τα οικονομικά εφόδια, επεκτείνει τη δραστηριότητά του και στους άλλους κυβερνητικούς τομείς. Ασχολείται με το στρατό, το στόλο, τα δημόσια έργα και τις γιορτές. Στο μέλλον οι στρατηγοί δε θα εκλέγονται ένας από κάθε φυλή, αλλά από το σύνολο των πολιτών, ώστε να γίνωνται οι καλύτεροι. Οι πέντε από αυτούς θα πρέπει να έχουν ειδική στρατιωτική μόρφωση και ένας θα κάνη χρέη αρχιστρατήγου. Συγχρόνως ο Λυκούργος αναδιοργανώνει τη στρατολογία και την εκπαίδευση των νεοσυλλέκτων. Επισκευάζει τα Μακρά τείχη και τα ενισχύει με εξωτερική τάφρο. Συμπληρώνει την κατασκευή του ναυστάθμου και ανεβάζει τη δύναμη του αθηναϊκού στόλου σε 400 τριήρεις. Χτίζει στη Ζέα, στη Μουνιχία και στον Κάνθαρο, 320 νεωνίσκους, για να τοποθετούν και να επισκευάζουν τα πλοία, όταν τα βγάζουν στην ξηρά. Παράλληλα με τη στρατιωτική και ναυτική αναδιοργάνωση της πολιτείας, ο Λυκούργος δείχνει το ίδιο ενδιαφέρον και για τα δημόσια έργα. Χτίζει πέτρινο το γυμνάσιο του Λυκείου και το Στάδιο, μαρμάρινο το θέατρο του Διονύσου και κάνει γενική επισκευή του Ωδείου. Δίνει χρήματα για το μεγαλοπρεπέστερο εορτασμό των Παναθηναίων, κάνει επίσημη έκδοση των έργων οτου Αισχύλου, του Σοφοκλή και του Ευριπίδη και στήνει τους χάλκινους ανδριάντες των στο θέατρο. Θα έλεγε κανένας, βλέποντας τα έργα που γίνονταν τότε στην Αθήνα, πως είχαμε ξαναγυρίσει στην εποχή του Περικλή! Και όλα αυτά τα έργα είχαν γίνει όχι σε επρίοδο ακμής και ησυχίας της πολιτείας, αλλά σε εποχές ανωμαλιών εσωτερικών και εξωτερικών.
