Ούτε η πολιτική, ούτε η οικονομική κατάσταση της Αθήνας ήταν ευχάριστη, όταν αναγκαζόταν να δεχτή την Ανταλκίδειο ειρήνη.
Στην Πνύκα επικρατούσαν οι φίλοι της ειρήνης και οι δημαγωγοί. Το δημόσιο ταμείο ήταν αρκετά επιβαρυμένο με το «θεωρικά» και τον «εκκλησιαστικό μισθό», που είχαν ξαναφέρει οι δημαγωγοί, μόλις μπόρεσαν να παραμερίσουν το Θρασύβουλο, τον Αρχίνο και τους άλλους μυαλωμένους δημοκρατικούς. Αλλά και ο εξαίρετος στρατός του Ιφικράτη παρουσίαζε το μεγάλο μειονέκτημα ότι στηριζόταν σε μισθοφόρους. Οι Αθηναίοι αποφεύγανε τη στράτευση. Προτιμούσαν την καλοπέραση και την ειρήνη. Στους στρατευόμενους όμως πολίτες στηριζόταν η Αθήνα του 5ου αιώνα. Στην αθηναϊκή αυτή χαύνωση, ακούστηκε, σαν εγερτήριο σάλπισμα, το πραξικόπημα του Σφοδρία. Και οι Αθηναίοι έδειξαν τότε ότι θα μπορούσαν και πάλι να διεκδικήσουν την ηγεμονία της Ελλάδος.
Το έτος 378 – 377, του Επωνύμου άρχοντος Ναυσινίκου, σημειώνει μια νέα αφετηρία αθηναϊκής ακμής. Το χρόνο εκείνο, όλα τα πρώτα στελέχη ενώθηκαν, για να βοηθήσουν στη νέα προσπάθεια. Και παρουσίαζε τότε η Αθήνα έξοχους πολιτικούς και στρατιωτικούς: τον επινοητικό Ιφικράτη, το δοκιμασμένο Χαβρία, το γιο του Κόνωνος Τιμόθεο, από τους ευγενέστερους και πιο μεγαλόφρονες πολιτικούς, το ρήτορα και πολιτικό Καλλίστρατο, έμπειρο και συνετό. Τους άξιους αυτούς πολιτικούς, συμπληρώνει μία ομάδα πνευματικών ανθρώπων με τον κορυφαίο Ισοκράτη. Η πρώτη απόφαση των Αθηναίων ήταν να συμμαχήσουν με τους Θηβαίους εναντίον των Σπαρτιατών και να στείλουν το στρατηγό Χαβρία, με 5.000 πεζούς και 200 ιππείς, να τους βοηθήση στον αγώνα. Συγχρόνως συμπλήρωσαν την οχύρωση του Πειραιώς και προ παντός στρέψαν και πάλι την προσοχή τους στη θάλασσα. Ξανάβαλαν σε ενέργεια όσα πολεμικά πλοία ήταν σε καλή κατάσταση, ναυπήγησαν 100 καινούργιες τριήρεις και επισκεύασαν τις παλιές. Τα νεώρια που άρχισαν να εργάζωνται εντατικά και τα πληρώματα, που γυμνάζονταν, ξανάδωσαν στον Πειραιά την όψη που είχε την εποχή του Θεμιστοκλή. Τώρα μάλιστα στην κατασκευή και στον εξοπλισμό των πολεμικών πλοίων δε συμμετέχουν μόνο οι πλουσιότερες τάξεις, όπως παλαιότερα, αλλά όλοι οι Αθηναίοι, εκτός από τους πολύ φτωχούς. Προσπάθησαν ακόμη να ξαναζωντανέψουν την παλιά Συμμαχία της Δήλου. Ο Αριστείδης της νέας συμμαχίας Καλλίστρατος φάνηκε αντάξιος του παλαιότερου εμπνευστή της. Και τοποθέτησε τη συμμαχία σε πραγματικές δημοκρατικές βάσεις ισότητας και ελευθερίας. Εισφορά θα πλήρωνε και η Αθήνα, σαν ισότιμο μέλος. Συγχρόνως η Εκκλησία του Δήμου ψήφισε νόμο, που απαγόρευε στους Αθηναίους να αποκτούν περιουσίες ή να εγκαθίστανται στα νησιά της συμμαχίας. Ήθελαν με το νόμο αυτό να καθησυχάσουν τους νησιώτες από την κακή ανάμνηση που είχαν από τις υποχρεωτικές «κληρουχίες», που στέλναν άλλοτε οι Αθηναίοι και μεταβάλλαν τη σύνθεση του πληθυσμού των νησιών. Και για να μη δημιουργήσουν εξωτερικές περιπλοκές, διατήρησαν σιωπηρά τους όρους της Ανταλκιδείου ειρήνης. Η πολιτική αυτή των Αθηναίων ήταν η καλύτερη για την περίσταση και επιδοκιμάστηκε από τις άλλοτε σύμμαχες πόλεις. Οι περισσότερες από αυτές και όλα τα νησιά του Αιγαίου μπήκαν στη νέα συμμαχία. Αλλά και πολλές άλλες πόλεις, με πρώτη την ισχυρά τότε Θήβα, έγιναν μέλη της. Την αρχηγία του νέου συμμαχικού στόλου αναλαμβάνουν ο Χαβρίας, ο Τιμόθεος και ο Καλλίστρατος.
Ναυτική ηγεμονία.
Στην αρχή οι Λακεδαιμόνιοι δεν αντιδράσανε στη συμμαχία που είχε, άλλωσε, αμυντικό χαρακτήρα. Με την παρακίνηση όμως των Κορινθίων, ετοίμασαν στόλο από 60 τριήρεις και τον έστειλαν, με ναύαρχο τον Πόλλι, να εμποδίση τον επισιτισμό του Πειραιώς από τα πλοία που φέρναν το στάρι από τον Ελλήσποντο. Η απάντηση της Αθήνας ήταν άμεση. Έστειλαν το Χαβρία με πολεμικά πλοία να σπάση τον αποκλεισμό και να διαλύση τις δυνάμεις του Πόλλι. Στο στενό μεταξύ Πάρου και Νάξου αντιπαρατάχτηκαν οι δύο στόλοι. Στη ναυμαχία που ακολούθησε οι Πελοποννήσιοι έχασαν το μισό τους στόλο. Τα άλλα πλοία τους έσπευσαν να φύγουν. Ο Χαβρίας, αν τα κυνηγούσε, θα μπορούσε να τα καταστρέψη όλα. Προτίμησε όμως να μείνη και να μαζέψη τους νεκρούς και τους ναυαγούς, για να μη πάθη ό,τι και οι στρατηγοί των Αργινουσών. Στη ναυμαχία αυτή έδειξε εξαιρετική ανδρεία ο κατόπιν Αθηναίος στρατηγός Φωκίων. Ήταν ο ύπαρχος του Χαβρία. Η νίκη της Νάξου εξασφάλισε την ηγεμονία της Αθήνας στη θάλασσα. Και την εξασφάλισε όχι με το περσικό χρήμα, αλλά με τα πλοία και τα πληρώματα που συντηρούσαν οι Αθηναίοι. Το Αγιαίο ξαναγινόταν αθηναϊκή θάλασσα.
Ο Χαβρίας γύρισε στον Πειραιά με 3.000 αιχμαλώτους και με λάφυρα που αντιπροσώπευαν 110 τάλαντα. Η ναυτική ηγεμονία των Αθηναίων θα διατηρηθή και στα χρόνια που θα ακολουθήσουν. Θα την στερεώσουν ακόμη περισσότερο οι νίκες του αθηναϊκού στόλου στη ναυμαχία της Αλυζίας, απέναντι από τη Λευκάδα (376) με ναύαρχο τον Τιμόθεο. Ο Τιμόθεος θα μεταφέρη τη ναυτική ηγεμονία των Αθηναίων και στο Ιόνιο πέλαγος. Η Ζάκυνθος, η Κεφαλληνία, η Κέρκυρα θα προσχωρήσουν στην αθηναϊκή συμμαχία. Και όταν το αθηναϊκό ταμείο δυσκολεύθηκε να πληρώση τα έξοδα για τη συντήρηση του στόλου, τα έδωκε ο Τιμόθεος, υποθηκεύοντας την περιουσία του. Μέσα σε λίγα χρόνια ο πάμπλουτος Τιμόθεος βρέθηκε φτωχός, αφίνοντας ένα ωραίο παράδειγμα για τις επόμενες γενεές.
