Ο «Σύλλογος των Αθηναίων» διαθέτει ιδιόκτητες εγκαταστάσεις, οι οποίες εκτείνονται σε τέσσερα επίπεδα, στο ακίνητο της οδού Κέκροπος 10 στην Πλάκα. Διαθέτει όψη και προς τον μικρό δρόμο ο οποίος με Απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου του Δήμου Αθηναίων ονομάσθηκε «Οδός Ευάγγελου Μουστάκα» προς τιμήν του Καθηγητού που πρωτοστάτησε στην ίδρυση του Συλλόγου το 1895. Το μικρό αυτό κομμάτι Αθηναϊκής γης έχει πλούσια ιστορία. Αφενός μαρτυρεί την ιστορική συνέχεια και την μακρά διαδρομή από τα χρόνια της Τουρκοκρατίας μέχρι τις ημέρες μας. Αφετέρου την προσπάθεια των Αθηναίων να διατηρήσουν ζωντανή τη μνήμη, τα ήθη, τα έθιμα κα τις παραδόσεις τους.
Στο πρώτο επίπεδο, ισόγειο από την οδό Ευάγγελου Μουστάκα, φιλοξενείται η Βιβλιοθήκη, τα Αρχεία και οι πάσης φύσεως συλλογές του Συλλόγου και εκτείνεται ο πανέμορφος κήπος του. Στο δεύτερο επίπεδο, ισόγειο από την οδό Κέκροπος όπου και η είσοδος στον αριθμό 10, δημιουργήθηκε το «Αθηναϊκό Μουσείο» που φιλοξενεί πλήθος Αθηναϊκών θησαυρών. Στο τρίτο επίπεδο βρίσκεται το κεντρικό Εντευκτήριο και τέλος στο τέταρτο επίπεδο το roof garden με υπέροχη θέα στην Ακρόπολη. Το κτίριο ανακαινίσθηκε εκ θεμελίων την τριετία 2021-2022, επί προεδρίας Ελευθερίου Γ. Σκιαδά. Την περίοδο αυτή διαμορφώθηκε η είσοδος, όπου εκτίθενται έργα του Άλκη Πιερράκου (1920-2017), το «Αθηναϊκό Μουσείο», το Εντευκτήριο και οι κοινόχρηστοι χώροι προς την οδό Ευάγγελου Μουστάκα.
Οικογένεια Ζαχαρίτσα
Ας ξεδιπλώσουμε όμως την γοητευτική ιστορία του ακινήτου που στεγάζεται ο «Σύλλογος των Αθηναίων» και συνδέεται με δύο οικογένειες οι οποίες συμμετείχαν στην μεγάλη Εθνεγερσία. Μία οικογένεια γηγενών, την οικογένεια Ζαχαρίτσα και την καταγόμενη από την Φωκίδα οικογένεια Μαμούρη, με την οποία συγγένεψε μέσω επιγαμίας. Το οικόπεδο με τα κτίσματα που υπήρχαν από την εποχή της Τουρκοκρατίας πέρασε από τα χέρια της οικογένειας των γηγενών Ζαχαρίτσα που παρήκμασε οικονομικά, στην οικογένεια των επήλυδων Μαμούρη.
Γυναίκα απόγονος της τελευταίας, πιστή στην Αθηναϊκή ιδέα και παράδοση, φρόντισε να περιέλθει το οικόπεδο στον «Σύλλογο των Αθηναίων» προκειμένου να λειτουργήσει ως θησαυροφυλάκιο μνήμης για την πόλη. Η προεπαναστατική οικογένεια Ζαχαρίτσα ήταν από τις παλαιές και ισχυρές με πλούσια ιστορία. Τα τελευταία χρόνια της Τουρκοκρατίας ο Παναγής Ζαχαρίτσας διετέλεσε δημογέροντας και μυήθηκε στην Φιλική Εταιρεία από τον Μητροπολίτη Αθηνών Διονύσιο. Γραπτές μαρτυρίες παραδίδουν ότι στα χαμόσπιτα που υπήρχαν στο αδιέξοδο της οδού Θουκιδίδου, τις κρίσιμες μέρες του Αγώνα, φυλάσσονταν όπλα.
Δήμαρχος Αθηναίων
Στο ακίνητο που είχε πρόσοψη στην οδό Κέκροπος κατοικούσε η οικογένεια του Π. Ζαχαρίτσα, η οποία διέθεσε σημαντικά ποσά για τη συντήρηση των φτωχών οικογενειών που είχαν καταφύγει στη Σαλαμίνα κατά τις διάφορες μετοικεσίες, οι οποίες έγιναν λόγω της καθόδου των τουρκικών ορδών. Ο γιός του Παναγή, ο Νικόλαος Ζαχαρίτσας, ήταν από τους πρώτους που ζήτησαν να ξεσηκωθεί η πόλη εναντίον των δημογερόντων που δυσπιστούσαν όταν μάθαιναν ότι η Επανάσταση είχε ξεσπάσει στην Πελοπόννησο και στην Στερεά.
Ο Ν. Ζαχαρίτσας, από κοινού με τον ηγούμενο του Βρανά Γαβριήλ Αναστασίου, οργάνωσε διάφορα σώματα Αθηναίων και Αρβανιτών χωρικών σχηματίζοντας αξιόμαχο σώμα με αρχηγό τον αδελφό του Συμέων Ζαχαρίτσα. Στον Ν. Ζαχαρίτσα είχε περάσει και η κατοικία της οδού Κέκροπος, όταν εκλέχθηκε δήμαρχος Αθηναίων το 1850. Η παραμονή του στο δημαρχιακό θώκο ήταν βραχεία, αφού κατασυκοφαντήθηκε επανειλημμένως. Μεταξύ άλλων κατηγορήθηκε από τον Νομάρχη διότι υπέγραψε ψευδές πιστοποιητικό για την εγγραφή δημότη στο δημοτολόγιο.
Οικογένεια Μαμούρη
Χωρίς να ερευνηθούν οι συνθήκες που έλαβε χώρα το γεγονός παύτηκε ο Ν. Ζαχαρίτσας, ο οποίος και αρνήθηκε να επιστρέψει στη θέση του όταν δικαιώθηκε δικαστικά. Εντωμεταξύ η εμπλοκή του στα δημοτικά πράγματα απαιτούσε οικονομικές θυσίες τις οποίες ο Ν. Ζαχαρίτσας έκανε αγόγγυστα, θυσιάζοντας μεγάλα τμήματα της κτηματικής περιουσίας της οικογένειάς του. Έφυγε από τη ζωή το 1866 σε ηλικία 65 ετών.[1] Δύο χρόνια αργότερα οι απόγονοί του αφού είχαν υποστεί οικονομική καταστροφή και είχε κατασχεθεί το σύνολο της περιουσίας τους είδαν να βγαίνει σε πλειστηριασμό και το πατρικό τους σπίτι.
Τότε φρόντισαν να περιέλθει, μέσω πλειστηριασμού, στην οικογένεια του καταγόμενου από την Δρέμισα Φωκίδας και γεννημένου το 1797 αγωνιστή της Επανάστασης Ιωάννη Μαμούρη με την οποία είχαν συγγενέψει. Η σταδιοδρομία του στα χρόνια του Αγώνα υπήρξε θυελλώδης, υπήρξε από τους διακεκριμένους μαχητές και έγινε υποφρούραχος της Ακρόπολης όταν φρούραρχος ήταν ο Γιάννης Γκούρας. Στις εμφύλιες διαμάχες τάχθηκε με το πλευρό των κυβερνητικών δυνάμεων, το 1824 του απονεμήθηκε ο βαθμός του χιλίαρχου ενώ θεωρείται ως ένας εκ των τριών που δολοφόνησαν και πέταξαν τον Οδυσσέα Ανδρούτσο από την Ακρόπολη.
Το ακίνητο
Όταν πέθανε ο Γκούρας τον αντικατέστησε στη θέση του Φρούραρχου και το 1830 με τη σύσταση του Τακτικού Στρατού κατέλαβε τον βαθμό του Ταγματάρχη. Αντιμετώπισε με σκληρότητα τις στάσεις και εξεγέρσεις εναντίον του Οθωνος και ανήλθε στον βαθμό του υποστράτηγου παραμένοντας πάντα γνωστός ως «Γιάννης του Γκούρα». Νυμφεύτηκε την κόρη του Αθηναίου προύχοντα Ιωάννη Βλάχου, με την οποία απέκτησαν πέντε παιδιά, τρία αγόρια (Ηρακλή, Παναγιώτη και Ιωάννη) και δύο κορίτσια. Η μία παντρεύτηκε τον υποστράτηγο Γ. Λάππα και η άλλη τον Ηρακλή Πετμεζά.
Ο Ι. Μαμούρης έφυγε από την ζωή στις 12 Απριλίου 1867, σε ηλικία 70 ετών και στην κηδεία του παραβρέθηκε ο Αντιβασιλεύς Ιωάννης.[2] Το πρώτο από τα παιδιά του, ο Ηρακλής, ένα χρόνο μετά τον θάνατο του πατέρα του, δηλαδή το 1868, αγόρασε σε πλειστηριασμό το ακίνητο που ανήκε στο δήμαρχο Αθηναίων και μακροσυγγενή του Νικόλαο Ζαχαρίτσα.[3] Το ακίνητο αγοράστηκε σε δημόσιο πλειστηριασμό, με την υπ’ αριθμ. 1 129 της 23ης Νοεμβρίου 1868 Περίληψη Κατακυρωτικής Εκθέσεως του Συμβολαιογράφου Αθηνών Π. Πούλου.
Ανακαίνιση Εμμ. Κριεζή
Ο Ηρακλής Μαμούρης, ο οποίος έφυγε από την ζωή το 1907, κατέλειπε παιδιά τον Νικόλαο, τον Αριστείδη και την Ηλέκτρα, στα οποία και περιήλθε το ακίνητο εξ αδιαιρέτου. Στην πραγματικότητα επρόκειτο για δύο ακίνητα. Το ένα με πρόσοψη στην οδό Κέκροπος, όπου υπήρχε διώροφη οικία επί οικοπέδου τριακοσίων τριάντα πέντε (335) τετραγωνικών μέτρων περίπου. Εκεί κατοικούσε η οικογένεια και η τελευταία ανακαίνισή του -κυρίως της ξύλινης στέγης και της πρόσοψης- έγινε το 1930 από τον Καθηγητή του Πολυτεχνείου Εμμανουήλ Κριεζή (1880-1967), όπως φαίνεται από σωζόμενο σχέδιο.
Το έτερο όμορο οικόπεδο ήταν με πρόσοψη στην μικρή και αδιέξοδη οδό Θουκιδίδου, έφερε τον αριθμό 10-12 και είχε έκταση πεντακοσίων δέκα πέντε (515) τετραγωνικών μέτρων. Στα επίσημα έγγραφα, το δεύτερο οικόπεδο, περιγράφεται ως «οικόπεδο με αδιέξοδο αυλή και έξοδο προς την οδό Θουκιδίδου δια στενωπού λωρίδος πλάτους μέτρων δύο (2) και μεταξύ των αριθμών 10 και 12 της οδού ταύτης, κείμενον παρά την συνοικίαν Πλάκα των Αθηνών». Στο οικόπεδο αυτό υπήρχε αυλή με μικρά μονώροφα κτίσματα τα οποία νοικιάζονταν αποδίδοντας έσοδα στους ιδιοκτήτες του.
Οι ατυχίες
Το 1933 έφυγε από τη ζωή ανύπαντρος και άπαις ο Νικόλαος Μαμούρης και το 1936 απεβίωσε επίσης άγαμος και άπαις και ο έτερος αδελφός Αριστείδης Μαμούρης. Οπότε τα μερίδιά τους περιήλθαν στην εναπομείνασα στη ζωή αδελφή και κληρονόμο τους Ηλέκτρα Μαμούρη, η οποία εν τω μεταξύ είχε παντρευτεί τον γιατρό Παναγιώτη (Τάκη) Παναγιωτόπουλο. Το ζεύγος Παναγιώτη και Ηλέκτρας Παναγιωτοπούλου απόκτησαν δύο αγόρια, τον Ηρακλή και τον Ανδρέα. Αλλά η οικογένεια αυτή δεν έμελλε να ευτυχήσει.
Διότι, ο ένας πίσω από τον άλλον, έφυγαν από την ζωή οι τρεις άρρενες της οικογένειας, πρώτα ο πατέρας και ύστερα οι δύο γιοί. Η Ηλέκτρα Μαμούρη Παπαδοπούλου, μόνη πλέον ζούσε έχοντας συντροφιά τις αναμνήσεις της. Μόνη διασκέδαση στη μονότονη ζωή της ήταν το ζεστό περιβάλλον του Εντευκτηρίου του «Συλλόγου των Αθηναίων», λίγα μέτρα απόσταση από το σπίτι της, στην οδό Κέκροπος 4 στο σωζόμενο παραδοσιακό κτίριο ιδιοκτησίας του Ιδρύματος Μουστάκα Άνδρου.
«Ζαχαρίτσειον Μέγαρον»
Μέλη γιατροί του Συλλόγου φρόντιζαν για την κλονισμένη υγεία της και νομικοί για την διασφάλιση των συμφερόντων της. Γι’ αυτό το 1943 η Ηλέκτρα Μαμούρη – Παπαδοπούλου δώρισε την επί της οδού Κέκροπος 10 κύρια κατοικία της στον «Σύλλογο των Αθηναίων».[4] Κράτησε για τον εαυτό της το υπόλοιπο τμήμα προκειμένου να εισπράττει τα ενοίκια για την επιβίωσή της. Εν τω μεταξύ, με ενέργειες του Γραμματέα και αργότερα Προέδρου του Συλλόγου Δημητρίου Σκουζέ, εξασφάλισε σύνταξη ως κόρη στρατηγού. Εξάλλου, ο Δ. Σκουζές ήταν ο στυλοβάτης της όχι μόνον στα χρόνια της Κατοχής αλλά και στα δύσκολα μεταπελευθερωτικά χρόνια όταν χτυπήθηκε από καρκίνο.
Η Ηλέκτρα Μαμούρη – Παπαδοπούλου αποβίωσε στις 10 Ιουνίου 1952 και με τη διαθήκη της κατέλειπε και το υπόλοιπο τμήμα του οικοπέδου το οποίο είχε πρόσοψη στην οδό Θουκιδίδου. Όπως ανέφερε χαρακτηριστικά στη διαθήκη της ήθελε να ανεγερθεί ένα Μέγαρο «όπερ να επονομασθή “Ζαχαρίτσειον Μέγαρον”» και στην πρόσοψή του να εντοιχιστεί πλάκα «εφ’ ής ν’ αναγράφεται “Ιδιοκτησία Συλλόγου Αθηναίων” ανεγερθείσα επί οικοπέδου δωρηθέντος αυτώ υπό της Ηλέκτρας Π. Παπαδοπούλου το γένος Μαμούρη – Ζαχαρίτσα».
«Κατεδαφιστέα»
Έτσι περιήλθε στον «Σύλλογο των Αθηναίων» το κτίριο με το οποίο συνδέθηκαν τρεις σημαντικές Αθηναϊκές φυσιογνωμίες, μέλη ισάριθμων οικογενειών της προεπαναστατικής Αθήνας. Ο Δημήτριος Σκουζές (1890-1972) που προαναφέρθηκε, ο Δημήτριος Γέροντας (1913-1998) ο οποίος τον διαδέχθηκε στην Προεδρία του Συλλόγου και η Μαριάνθη Μουστάκα – Στασινοπούλου (1903-1997) που διέθεσε τα μεγαλύτερα ποσά για την ανέγερση των κτιριακών εγκαταστάσεων. Τρεις προσωπικότητες που είχαν ως κοινό στοιχείο το γεγονός ότι πρόγονοί τους συμμετείχαν και θυσιάστηκαν στην μεγάλη Εθνεγερσία του 1821.
Ήταν όμως μακρά η διαδρομή που έπρεπε να ακολουθηθεί και τα προς αντιμετώπιση προβλήματα. Αρχής γενομένης από το γεγονός ότι το 1958 το Πολεοδομικό Γραφείο Αθηνών και Περιχώρων, κήρυξε «επικίνδυνη» την υφιστάμενη παλαιά οικοδομή. Η στέγη που είχε ανακατασκευαστεί το 1930 παρουσίαζε σοβαρή αποσύνθεση και είχε επικαθήσει επί των οροφών. Τα ξύλα της στέγης και των οροφών είχαν υποστεί ευρύτατη σήψη και οι εξωτερικοί τοίχοι παρουσίαζαν απόκλιση. Γι’ αυτό κρίθηκαν κατεδαφιστέα και την άνοιξη εκείνης της χρονιάς τα παλαιά κτίσματα δεν υπήρχαν πλέον.
Το «όνειρο»
Προς εξασφάλιση εσόδων ένα τμήμα του ακινήτου, με πρόσοψη στην οδό Κέκροπος, νοικιάστηκε (1960) στον επιχειρηματία Χρήστο Καλοκαιρινό για να ιδρύσει παραδοσιακή ταβέρνα. Στις αρχές της δεκαετίας 1970 πλέον σχηματίζεται Επιτροπή με επικεφαλής (Πρόεδρο) τον Καθηγητή Πανεπιστημίου Παναγιώτη Γ. Κρητικό (1907-1976) και μέλη τον Πρόεδρο του Συλλόγου Δημήτριο Σκουζέ και τον Γενικό Γραμματέα Δημήτριο Γέροντα.
«Το όνειρο φαίνεται ότι θα γίνει πραγματικότης. Η εστία του Αθηναίου και της Αθηναίας δημιουργείται και μου φαίνεται ότι πλησιάζει πια ο καιρός, που τελειώνοντας τις δουλειές μας, θα μπορούμε να κατασταλάξουμε κάπου άνετα, μαζί με τη συντροφιά μας, και έτσι να ξεχνάμε την κούραση της ημέρας», έγραφε το παλαιό μέλος του Συλλόγου των Αθηναίων και μέλος του Δ.Σ. Βασίλειος Σκληρός. Ξεδιπλώνοντας το όνειρο, ο Β. Σκληρός, δεν θα παραλείψει να αναφερθεί στις ανάγκες που καλούντο να καλύψουν οι νέες εγκαταστάσεις, όπως αίθουσες διαλέξεων, εκθέσεων, βιβλιοθήκης αλλά και «Μουσείον των Αθηνών».
Αρχιτέκτονες και θεμέλιος λίθος
Τέσσερις αρχιτέκτονες ασχολήθηκαν διεξοδικά με τον σχεδιασμό των εγκαταστάσεων. Ήταν οι Ιωάννης Α. Αντωνιάδης (1890-1977), Σόλων Π. Κυδωνιάτης (1906-2001), Κωνσταντίνος Α. Δοξιάδης (1913-1975) και Παύλος Μιχαλέας (1904-1990). Τα οριστικά σχέδια και η ευθύνη ανέγερσης ανατέθηκαν εντέλει και πραγματοποιήθηκαν από το μέλος του Συλλόγου και παλαιό Πλακιώτη αρχιτέκτονα Παύλο Μιχαλέα, με βοηθό την Μελίνα Δροσινού. Ο θεμέλιος λίθος τέθηκε πανηγυρικά τον Οκτώβριο 1979 με τον Πρόεδρο του Συλλόγου Δ. Γέροντα να λέει ότι «εκπληρώνουμε το όνειρο των Αθηναίων. Ιδρύουμε σήμερα μέσα στην καρδιά της πιο παληάς και της πιο ιστορικής συνοικίας των Αθηνών, στην Πλάκα, το αθηναϊκό μας σπίτι. Ένα κέντρο, μια γωνιά, που θ’ αποπνέει όλη την ευγενική, την γλυκειά, την ήρεμη αύρα του αθηναϊσμού».
Και δεν παρέλειψε, ιδιαίτερα συγκινημένος, να αναφέρει ότι «Οι ψυχές των ιδρυτών του Συλλόγου μας, οι ψυχές των παληών μας Προέδρων Ι. Λέκκα, Αγγέλου Κουτσογιάννη, Ευαγγέλου Μουστάκα, Λάμπρου Καλλιφρονά και Δημητρίου Σκουζέ, καθώς και των ευεργετριών Ηλέκτρας Παπαδοπούλου – Μαμούρη και Μαργαρίτας Ραζηκότσικα, θα γιορτάζουν τώρα μαζί μας, γιατί βλέπουν πως εμείς, πιστοί στις αρχές τους που είναι και αρχές μας, εκπληρώνουμε το όνειρο των Αθηναίων».
Η ανέγερση
Της ανεγέρσεως προηγήθηκαν πεντάμηνες ανασκαφές της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας, ενώ τοποθετήθηκαν θεμέλια αντισεισμικά με το σύστημα Radier, με στατικό μηχανικό τον Κωνσταντίνο Αλβανό. Το ακίνητο ανέλαβαν οι εργολάβοι Αδελφοί Άγγελος και Γιάννης Θεοδωρίδης Η τοιχοποιία ξεκίνησε αρχές φθινοπώρου του 1980 και περατώθηκε μέσα στον χειμώνα. Τμήμα του ισογείου, έκτασης 118 τετραγωνικών μέτρων, νοικιάστηκε στην Ταβέρνα «Καλοκαιρινός» προς άντληση εσόδων.
Επιλέχθηκε να ολοκληρωθεί ο πρώτος όροφος και με ημιτελή ακόμη το ισόγειο και το υπόγειο πραγματοποιήθηκαν τα εγκαίνια του νέου κτιρίου τον Οκτώβριο 1982. Σε ατμόσφαιρα ενθουσιασμού και παρόντων σχεδόν όλων των μελών ο Δ. Γέροντας ανακοίνωνε ότι «Επί τέλους έγινε η αθηναϊκή μας φωληά, η αθηναϊκή μας γωνιά»!
Οι προσφορές
Το σύνολο των μελών προσέφερε, με συγκινητικό τρόπο, το κατά δύναμιν, για τις εγκαταστάσεις του Συλλόγου. Υπήρξαν όμως και εκείνοι που συνέβαλαν καθοριστικά, με πρώτη την ευεργέτιδα Μαριάνθη Μουστάκα Στασινοπούλου, κόρη του παλαιού Προέδρου Ευάγγελου Μουστάκα. Ακολούθησαν η Μαργαρίτα Ρατζηκώτσικα, της ιστορικής οικογένειας που προσέφερε μισό διαμέρισμα στην περιοχή του Ερυθρού Σταυρού και η Φανή Βρούτου, απόγονος του γνωστού γλύπτη.
Η τελευταία κληροδότησε το σπίτι της στον Λόφο Λαμπράκη (Λεωφόρος Βουλιαγμένης), ο Δημήτριος Ναυλέρης, παλαιός Πρόεδρος των Φανοποιών Αθηνών που συμμετείχε με μισό εκατομμύριο δραχμές κ.ά. Ο «Όμιλος Φίλων των Αθηνών» ανέλαβε το φύτεμα του ακάλυπτου χώρου, υπό την εποπτεία του γεωπόνου Κωνσταντίνου Οικονομόπουλου. Δεκάδες ήταν οι προσφορές των μελών, τα οποία κατέθεταν τον οβολό τους για την ολοκλήρωση του κτιρίου και τα ονοματεπώνυμά τους έχουν απαθανατιστεί στο περιοδικό «Τα Αθηναϊκά» του «Συλλόγου των Αθηναίων».
Ανακαίνιση – αξιοποίηση
Παρήλθαν ωστόσο τέσσερις δεκαετίες έκτοτε και οι εγκαταστάσεις του «Συλλόγου των Αθηναίων» στέγασαν άπειρο αριθμό εκδηλώσεων, φιλοξένησαν σπουδαίες φυσιογνωμίες – ομιλητές και αποτέλεσαν κοιτίδα για την ψυχαγωγία των μελών. Με το πέρασμα των ετών οι εγκαταστάσεις απαξιώθηκαν ενώ παρέμεναν σημαντικές εκκρεμότητες στις υποδομές του. Από τα μέσα της δεκαετίας 2000 προετοιμάσθηκε η ταράτσα του Συλλόγου και άρχισε η οργάνωση εκδηλώσεων με τη θαυμάσια θέα προς την Ακρόπολη και τα απολαυστικά ηλιοβασιλέματα.
Την διετία 2021-22 αποφασίσθηκε η εκ θεμελίων ανακαίνιση των εγκαταστάσεων, η αποκατάσταση εκκρεμοτήτων που είχαν απομείνει από την ανέγερσή του και η ανανέωση της εικόνας και της λειτουργικότητας των χώρων. Στο πρώτο επίπεδο, ισόγειο από την οδό Ευάγγελου Μουστάκα, διαμορφώθηκε ο εξωτερικός χώρος, αντικαταστάθηκε η μεταλλική κλίμακα, δημιουργήθηκε δίκτυο φωτισμού, τοποθετήθηκαν τα μεσοπολεμικά φωτιστικά που κοσμούσαν την είσοδο του κτιρίου και είχαν φυλαχθεί και τοποθετήθηκε άμαξα του μεσοπολέμου, τεκμήριο από τη ζωή των μελών του Συλλόγου που την χρησιμοποιούσαν. Επίσης αναμορφώθηκε ριζικά ο θαυμάσιος κήπος του Συλλόγου, ο οποίος υπέστη τεράστιες ζημιές από τις χιονοπτώσεις του Ιανουαρίου 2022.
Με μελέτη την οποία προσέφερε ο Καθηγητής Πανεπιστημίου Παναγιώτης Πάγκαλος διαμορφώθηκε η είσοδος με κυρίαρχο στοιχείο το μάρμαρο και τοποθετήθηκε μικρός αραμπάς -σύνδεση με το πρόσφατο παρελθόν της πόλεως των Αθηνών. Στο ίδιο δεύτερο επίπεδο -ισόγειο από την οδό Κέκροπος- δημιουργήθηκε το «Αθηναϊκό Μουσείο», βάσει μελετών που εκπονήθηκαν επίσης από τον Καθηγητή κ. Παναγιώτη Πάγκαλο. Στο Μουσείο εκτίθενται μοναδικοί θησαυροί οι οποίοι επιτρέπουν στον επισκέπτη να πραγματοποιήσει ένα ταξίδι στο χρόνο, από τα τέλη της τουρκοκρατίας μέχρι τα τέλη του περασμένου αιώνα.
Αξιοποιώντας χορηγίες μελών του Συλλόγου δημιουργήθηκε ένας υπερσύγχρονος χώρος και ιδρύθηκε το Μουσείο αφού προηγήθηκαν μουσειολογικές και μουσειογραφικές μελέτες. Επίσης αντικαταστάθηκαν οι ηλεκτρολογικές, υδραυλικές και μηχανολογικές εγκαταστάσεις στο σύνολο του κτιρίου ενώ συντηρήθηκαν εκατοντάδες έργα τέχνης και αντικείμενα που είχαν περιέλθει στο Σύλλογο από την ίδρυσή του και εντεύθεν.
Επίσης διακοσμήθηκαν οι κοινόχρηστοι χώροι με σημαντικά εκθέματα, προερχόμενα επίσης από δωρεές και τα οποία προηγουμένως συντηρήθηκαν από αρμόδιους επιστήμονες. Ανάλογες ριζικές ανακαινίσεις πραγματοποιήθηκαν στον πρώτο όροφο, όπου ως γνωστόν εκτός από τις εκδηλώσεις του Συλλόγου φιλοξενούνται και εκδηλώσεις άλλων Αθηναϊκών φορέων (Ιδρυμάτων, Μουσείων, Επιστημονικών Εταιρειών κ.ά.). Στο κεντρικό Εντευκτήριο αποκαταστάθηκαν και εκτίθενται επίσης σπουδαία έργα τέχνης και ιστορικά τεκμήρια.
Κείμενο: Ελευθέριος Γ. Σκιαδάς
