Εικόνες της Διεθνούς Εκθέσεως Θεσσαλονίκης μέσα από το ανέκδοτο αρχείο του Κώστα Δημητριάδη

Γράφει η Έλενα Γκοτσίνα

05/02/2024

Η 3^η ΔΕΘ του 1928

Η Τρίτη Διεθνής Έκθεση Θεσσαλονίκης πραγματοποιήθηκε το 1928 και διήρκησε από τις 30 Σεπτεμβρίου έως και τις 16 Οκτωβρίου, ενώ λόγω του δάγκειου πυρετού που μάστιζε την Μακεδονία τα εγκαίνια της Έκθεσης καθυστέρησαν 15 ημέρες. Επίσης, λόγω της παγκόσμιας εμπορικής οικονομικής κρίσης, αλλά και γενικότερης αδιαφορίας, παρατηρήθηκε αποχή πολλών εκθετών-βιομηχάνων της «Παλαιάς Ελλάδας» με αποτέλεσμα οι ξένες συμμετοχές να καλύπτουν περίπου τα 2/3 των συμμετεχόντων.

Πρόεδρος της οργανωτικής επιτροπής της 3^ης ΔΕΘ ήταν ο Δ. Βαρλαμίδης, Διευθυντής της Εθνικής Τράπεζας Θεσσαλονίκης, πρόεδρος της εκτελεστικής επιτροπής ο μηχανολόγος Π. Παπαπανάγος και Γενικός Διευθυντής ο ιδρυτής του θεσμού, Νικόλαος Γερμανός. Στα 8.887 τ.μ. της Έκθεσης στεγάστηκαν 16 περίπτερα και σε υπόστεγα ακόμη 39 με τους εκθέτες να ανέρχονται σε 54 του εσωτερικού και 247 του εξωτερικού.

Τα Περίπτερα

Ανάμεσα στα περίπτερα που ξεχώρισαν, τη μεγαλύτερη εντύπωση και πλήθος δημοσιευμάτων στον Τύπο προκάλεσε το περίπτερο του Αυτόνομου Σταφιδικού Οργανισμού (Α.Σ.Ο), η καλλιτεχνική επιμέλεια του οποίου ανήκε στον Κώστα Δημητριάδη.

Ο Αυτόνομος Σταφιδικός Οργανισμός ιδρύθηκε το 1925 και σκοποί του υπήρξαν η εξισορρόπηση της προσφοράς προς τη ζήτηση της κορινθιακής σταφίδας “δια αγοράς ή παρακρατήσεως του πλεονάσματος“, η διαφήμιση του προϊόντος και η εμπορική του αξιοποίηση και προώθηση. O A.Σ.O. ασφάλιζε το προϊόν του συνεταιρισμού και φρόντιζε ακόμα για την οινοποίηση της χλωρής σταφίδας.

 

 

Το 1928, ήταν η τρίτη χρονιά του Α.Σ.Ο στη ΔΕΘ, η οποία και στέφθηκε με μεγάλη επιτυχία, καθώς το εντυπωσιακό περίπτερό του απέσπασε το Α’ Βραβείο, εκτός συναγωνισμού, της Έκθεσης ενώ κατείχε έκταση περίπου 200 τ.μ. σε αντίθεση με τα υπόλοιπα περίπτερα που στεγάζονταν κατά κύριο λόγο σε 50 τ.μ.

 

Το Περίπτερο του Α.Σ.Ο

Ο Κώστας Δημητριάδης είχε αναλάβει το ρόλο του Τμηματάρχη διαφήμισης και προπαγάνδας του Αυτόνομου Σταφιδικού Οργανισμού. Το 1928 εγκρίθηκε το μεγαλεπήβολο σχέδιο του για την προώθηση των προϊόντων του Α.Σ.Ο στη Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης.

Στο πρωτότυπο σχέδιο του 1928, που φυλάσσεται στο «Αρχείο Δημητριάδη» του «Συλλόγου των Αθηναίων» διακρίνονται οι λεπτομέρειες του σχεδιασμού, τα ευφυή τεχνάσματα του καλλιτέχνη για την προώθηση της κορινθιακής σταφίδας, καθώς και η καλαίσθητη ματιά του που φαίνεται να απέδωσε τα μέγιστα.

 

 

Στο κέντρο του περιπτέρου παρατηρεί κανείς ένα πελώριο τσαμπί σταφύλι, στους τοίχους κουρτίνες που απεικονίζουν μικρούς Πάνες και χρυσά εμβλήματα με τις ονομασίες προέλευσης της σταφίδας. Στην οροφή τοποθετεί χρυσές κουρτίνες-λωρίδες ώστε να συμβολίζει τις ακτίνες του Ήλιου που ξεραίνουν την Κορινθιακή σταφίδα και ολόγυρα του περιπτέρου εκθέματα κορινθιακής σταφίδας σε σχήμα πυραμίδας. Στα διαχωριστικά σχοινιά που θα κρατούσαν τους επισκέπτες σε απόσταση από τα εκθέματα κρέμονται τσαμπιά σταφύλια από φερ-φορζέ. Τέλος, στο κέντρο του περιπτέρου εμφανίζεται ένας ψηλός «πύργος» με διάφανα κουτιά που περιέχουν κορινθιακή σταφίδα.

Το έργο υλοποιήθηκε με απόλυτη ακρίβεια και αποκόμισε τα εγκωμιαστικά σχόλια του Τύπου. Η εφημερίδα «Έθνος» έγραψε για το έργο του Δημητριάδη ότι παρουσιάζει «κάτι το φαντασμαγορικό, το υπέροχο»[1].

 

 

Στην τελετή εγκαινίων της 29^ης Σεπτεμβρίου το Περίπτερο επισκέφτηκαν  ο Πρόεδρος της Εκθέσεως Δ. Βαρλαμίδης, οι Ν. Γερμανός, Π. Παπαπανάγος, Βέρρος, Παπακωνσταντίνου και οι Ούγγροι αντιπρόσωποι.  Το βραβευμένο περίπτερο επισκέφτηκε και ο Ελευθέριος Βενιζέλος στην πρώτη του επίσκεψη στη Δ.Ε.Θ, συνοδεία του Γάλλου Στρατάρχη Φρανσουά Ντ’ Εσπερέ, θέτοντας τα θεμέλια για την παγίωση του θεσμού της επίσκεψης των πρωθυπουργών στη Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης.

 

 

Ο Α.Σ.Ο στην 4^η ΔΕΘ

 

Ένα χρόνο αργότερα, κατά τη διάρκεια της 4^ης Δ.Ε.Θ του 1929, ο Κώστας Δημητριάδης συνεργάζεται και πάλι με τον Αυτόνομο Σταφιδικό Οργανισμό σχεδιάζοντας ένα ακόμη πιο εντυπωσιακό περίπτερο και κερδίζοντας το Μέγα Χρυσούν Βραβείον. Αυτή τη φορά δημιουργεί ένα περίπτερο αρχαϊκού ύφους, με το λευκό χρώμα και το χρυσό να κυριαρχούν και Καρυάτιδες που φέρουν δίσκους που αναγράφουν τις πόλεις παραγωγής κορινθιακής σταφίδας, «ένα ολόχρυσο παλατάκι του παραμυθιού, με βασιλοπούλα την κορινθιακή σταφίδα[2]».

 

Από το ταβάνι κρέμεται και ένα τσαμπί σταφύλι από φελλό ενώ από κάτω αντικαθιστά τον πύργο με τα προϊόντα με ένα «σιντριβάνι» που φαινόταν να εκσφενδονίζει κόκκινο κρασί και έναν λεπτομερή χάρτη των περιοχών παραγωγής. Το σιντριβάνι του Δημητριάδη, ένα ιδιαίτερα πετυχημένο τέχνασμα, ήταν στην πραγματικότητα νερό βαμμένο με ανιλίνη. Με την πειστική του όμως παρουσίαση πολλοί επισκέπτες «επί ώρας δεν εννοούν να ξεκολλήσουν από εκεί θαυμάζοντα και γαργαλιζόμενα από τον πόθο να βρέξουν το λαρύγγι τους».[3]

Το διαφημιστικό δαιμόνιο του Κ. Δημητριάδη δε σταμάτησε όμως στη διακόσμηση του Περιπτέρου. Τις πρωινές ώρες μοίραζε στους επισκέπτες χιλιάδες περιποιημένα κουτιά με σταφίδες και τις βραδινές έκανε προβολή διαφημιστικών ταινιών. Καθημερινά, οργάνωνε και ένα διαφορετικό δρώμενο ώστε να προσελκύσει τον κόσμο.

 

 

Την πρώτη μέρα της Έκθεσης, έξω από τον περίπτερο του Α.Σ.Ο, παιδιά ντυμένα με στολές φούρναρη και ολόλευκα μαγειρικά καπέλα μοίραζαν στους περαστικούς σταφιδόψωμα και τη δεύτερη μέρα ξεπρόβαλαν μέσα από ένα τεράστιο ξύλινο σταφιδόψωμο για να φιλέψουν και πάλι τους επισκέπτες.

Από το 1925 έως το 1929 ο Α.Σ.Ο συμμετείχε σε πάνω από 120 Διεθνείς Εκθέσεις και κατάφερε να κερδίσει πολλά πρώτα χρυσά βραβεία για την Κορινθιακή Σταφίδα πετυχαίνοντας την αύξηση ζήτησης και κατανάλωσής της στο Εξωτερικό. Η αρωγή του Κώστα Δημητριάδη θεωρήθηκε από πολλούς καίριας σημασίας για την διαφήμιση της Κορινθιακής Σταφίδας, του «εθνικού προϊόντος» και το πετυχημένο έργο του Α.Σ.Ο.