Το 317 ο αντίπαλος του Πολυσπέρχοντος Κάσσανδρος φθάνει στον Πειραιά με στόλο και στρατό. Καταλαμβάνει την Αθήνα και δημιουργεί δικό του καθεστώς. Διορίζει το Δημήτριο Φαληρέα αρμοστή και τοποτηρητή του, με τον τίτλο: «Επιμελητής της πόλεως». Οι Αθηναίοι είχαν καταδικάσει το Δημήτριο «ερήμην» σε θάνατο. Τώρα θα τον υποδεχτούν σαν ελευθερωτή.
Θα του στήσουν παντού ανδριάντες! Για δέκα χρόνια (317 – 307) ο Δημήτριος Φανοστράτου θα κυβερνήση την Αθήνα. Η οικογένειά του ήταν φτωχή από το Φάληρο. Ανατράφηκε όμως στο σπίτι του Τιμοθέου, του γιου του Κόνωνος και σπούδασε φιλοσοφία και επιστήμες στο Θεόφραστο, τον καλύτερο μαθητή του Αριστοτέλη. Είχε φίλους και συμμαθητές τον ποιητή Μένανδρο και το ρήτορα Δεινάρχη. Η οικογένεια του Δημητρίου ήταν δημοκρατική και εναντίον των Μακεδόνων. Ο αδελφός του Ιμεραίος ο Φαληρεύς, οπαδός του Υπερείδη, συγκαταλέγεται στα θύματα του Αντιπάτρου στην εκκαθάριση του 322. Ο Δημήτριος όμως ήταν συντηρητικών αντιλήψεων και προ παντός αρκετά «ευέλικτος» ώστε, κολακεύοντας τον Κάσσανδρο, να βρεθή κυβερνήτης της πατρίδος του σε ηλικία 35 χρονών.
Οι γνώμες των κριτικών που ασχολήθηκαν με αυτόν, τόσο των αρχαίων όσο και των νεώτερων, δε συμπίπτουν. Άλλοι τον ανεβάζουν ψηλά και άλλοι τον κατεβάζουν πολύ χαμηλά. Η αλήθεια βρίσκεται στο μέσο. Ήταν ένας αντιπροσωπευτικός τύπος της εποχής του, με όλα τα ελαττώματά της, αλλά είχε συγχρόνως και ικανότητες και σημείωσε επιτυχίες στον οικονομικό τομέα και στα δημόσια έργα. Ενδιαφέρθηκε επίσης για την κωδικοποίηση της νομοθεσίας και υποστήριξε το θέατρο και τις καλές τέχνες. Οι επιτυχίες του Δημητρίου στον οικονομικό τομέα οφείλονται, κυρίως, στην ησυχία που επικράτησε στην Αθήνα επί δέκα χρόνια και στον περιορισμό στο ελάχιστο των στρατιωτικών και ναυτικών δαπανών. Δεν επιτρέπαν στους Αθηναίους να έχουν περισσότερα από 20 πολεμικά πλοία. Θα πρέπει ακόμη ν’ αναγνωρίσουμε στο Δημήτριο κάποια πολιτικότητα. Αφήκε ακαταδίωκτους τους πολιτικούς Δημοχάρη (ανεψιό του Δημοσθένη) και Στρατόνικο, παρ’ όλες τις επιθέσεις που του έκαναν στην Εκκλησία του Δήμου, και για να δώση δημοκρατικότερη επιφάνεια στην παρουσία του, αύξησε τον αριθμό των πολιτών που ψήφιζαν και, αντί να παρουσιάζεται σαν επίτροπος του Κασσάνδρου, προτίμησε να τον εκλέγη ο Δήμος «στρατηγό των οπλιτών» και «επιστάτη των επιμελητών», δηλαδή αρχιστράτηγο και ύπατο αρμοστή. Ο Παυσανίας τον ονομάζει «τύραννο των Αθηνών». Στην πραγματικότητα δεν ήταν παρά πειθήνιο όργανο του Κασσάνδρου. Και επί των ημερών του Δημητρίου οι Αθηναίοι έχασαν τη Δήλο, την Ίμβρο και την Τένεδο.
Ο Δημήτριος εμφανίστηκε ακόμη προστάτης της ηθικής και διώκτης της σπατάλης. Απαγόρευσε να γίνωνται πολυτελείς κηδείες ή να φτιάχνουν μεγαλόπρεπα μνήματα. Περιόρισε τον αριθμό των καλεσμένων στα δείπνα των γάμων και της παρηγοριάς μετά τις κηδείες, σε τριάντα πρόσωπα το περισσότερο. Οργάνωσε και ειδικό αστυνομικό σώμα, των «γυναικονόμων», υπό την ανώτερη εποπτεία του Αρείου Πάγου, για να παρακολουθή αν οι γυναίκες είναι σεμνά ντυμένες και αν φέρωνται καλά. Αυτό αφορούσε κυρίως τις εταίρες, που είχαν κατακλύσει τότε την Αττική «λαμπρώς και αναιδώς ιματισμέναι». Αλλά ο άνθρωπος που είχε αναλάβει να διδάξει ηθική και οικονομία στους Αθηναίους, είχε αφήσει να του στήσουν 360 ανδριάντες και είχε γίνει πολυθρύλητος για την πολυτέλεια και τη σπατάλη που ζούσε, για τηνεπίδοσή του «εις έρωτας αθέσμους μετά γυναικών και παίδων». Αν πιστέψουμε τα αρχαία κείμενα (Δούρις, Αθήναιος, Φαίδρος, κωμωδίες Μενάνδρου κ.λ.), τόση ήταν η σπατάλη στο τραπέζι του Δημητρίου Φαληρέως, ώστε ο μάγειρός του, από τα αποφάγια που πουλούσε, έχτισε μέσα σε δύο χρόνια τρεις επαύλεις! Αναφέρεται ακόμη ότι στα γεύματα του Δημητρίου ράντιζαν τις αίθουσες με ακριβές μυρωδιές και έστρωναν το δάπεδο με άνθη και πολύτιμα χαλιά. Ασφαλώς, ο εξυπνότατος και ικανότατος Δημήτριος, αναγγέλλοντας τα μέτρα «περί οικονομιών και ηθικής», θα έπαιζε κωμωδία, σαν κι’ αυτές που έγραφαν οι φίλοι του Μένανδρος και Φιλήμων. Και οι Αθηναίοι με την ίδια ειρωνική διάθεση θα υποδέχονταν τους νόμους του. Και γράφει ο Κωνσταντίνος Παπαρρηγόπουλος: «Οι Αθηναίοι δεν έζων τότε ειμή διά να γελώσι, να παίζωσι, να διασκεδάζωσι, να ακολασταίνωσιν, οδηγόν εις τούτο απαράμιλλον έχοντες τον προστάτην της πόλεως Δημήτριον, όστις εφαίνετο γεννηθείς διά να άρχη τοιούτων πολιτών, όπως οι πολίται εκείνοι εφαίνοντο πλασθέντες διά να είναι υπήκοοι τοιούτου άρχοντος».
Παρά τις αυστηρές κρίσεις του Παπαρρηγόπουλου και άλλων ιστορικών, η διοίκηση του Δημητρίου Φαληρέως δεν ήταν και η χειρότερη, για εποχή που η Αθήνα βρισκόταν ουσιαστικά σε υποτέλεια. Καμμιά βεβαιότητα δεν έχουμε πως θα ήταν καλύτερος ο οιοσδήποτε τυραννίσκος που θα διόριζε ο Κάσσανδρος. Τουλάχιστο, στα δέκα χρόνια του Δημητρίου, δε χύθηκε αθηναϊκό αίμα. Τα πολιτικά πάθη είχαν κατευναστή, οι εξόριστοι είχαν επιστρέψει και οι Αθηναίοι ζούσαν σχετικά ελεύθεροι. Μπορούσαν ακόμη να βρίζουν δημοσία τον πρωτότυπο αυτό τύραννο, ρήτορα και περιπατητικό φιλόσοφο. Τη διοίκηση του Δημητρίου την επαινούν ο Στράβων, ο Αιλιανός, ο Διόδωρος, ο Κικέρων και άλλοι.
