Που κατέλιπε τη Βιβλιοθήκη και το πολύτιμο αρχείο της
Έφυγε ήρεμα όπως έζησε, την Παρασκευή 14 Ιουλίου 2023 και την Κυριακή, 20 Αυγούστου 2023 τελέσθηκε το μνημόσυνο της φιλαθήναιας Μάρως Βουγιούκα, η οποία άφησε ισχυρό αποτύπωμα στην περί Αθηνών έρευνα και βιβλιογραφία. Η μαθηματικός Άννα Μαρία (Μάρω) Βουγιούκα του Κωνσταντίνου και της Βασιλικής Χαραλάμπους Κοσμοπούλου, γεννήθηκε το 1926 στην Αθήνα. Ασχολήθηκε με τη συγγραφή μαθητικών βιβλίων και βιβλίων για την Αθήνα και τα περίχωρά της. Τιμήθηκε από την Ακαδημία Αθηνών με Έπαινο το 1977 και από τον «Σύλλογο των Αθηναίων» με το Χρυσούν Μετάλλιό του προ δεκαετίας (2013).
Αδιάκοπη εργασία
Σεμνή, ευγενής, αρχοντική υπήρξε από τις πλέον αγαπημένες φυσιογνωμίες της Αθηναϊκής κοινωνίας. Είχε το προνόμιο να παραμείνει όλη τη ζωή της σε μία γειτονιά, στο Κουκάκι. Μια γειτονιά που αγάπησε με πάθος, όπως εξάλλου και την πόλη των Αθηνών. Άνθρωπος ευαίσθητος και φιλελεύθερος, με ιστορική συνείδηση, είδε την ανάπτυξη και τη μεταλλαγή της δυτικής Αθήνας. Φρόντισε να διατηρήσει βαθιά στην ψυχή της εικόνες, πρόσωπα και γεγονότα, ώστε να τα παραδώσει στην αιωνιότητα την κατάλληλη στιγμή.
Από το 1982 εργάσθηκε συστηματικά και αδιάκοπα, μέχρι το τέλος της ζωής της, με την έρευνα και τη συγγραφή βιβλίων σχετικών με τη σημασία των ονομασιών και το ιστορικό των οδών και πλατειών της ευρύτερης Αθήνας, εκδίδοντας τα περίφημα «ΟΔΩΝΥΜΙΚΑ». Αρωγός της ο καταγόμενος από την Θεσσαλονίκη χημικός Βασίλειος Μεγαρίδης (1930-2017) του Γεωργίου και της Εριφύλης Τριάρχη. Οι γονείς του ήταν Μικρασιάτες, με απώτερη καταγωγή από την Άνδρο και τα Κύθηρα και η οικογένεια εγκαταστάθηκε στην Αθήνα το 1938.
Η λέξη «Οδωνυμικά»
Αποτέλεσαν ένα επιτυχημένο και ιδιαιτέρως παραγωγικό συγγραφικό δίδυμο. Εξάλλου, η λέξη «Οδωνυμικά» και οι παραπλήσιές της (οδωνύμιο, οδωνυμία κ.λπ.) δεν υπήρχαν στην ελληνική γλώσσα μέχρι το 1990, έτος της πρώτης εκδόσεως των «Οδωνυμικών» των Αθηνών. Εξακολούθησαν δε να τελούν εκτός λημματικής κατατάξεως στα κυριότερα σύγχρονα λεξικά (Μπαμπινιώτη, Κριαρά, Πάπυρος Λαρούς Μπριττάνικα κ.ά.).
Εννοείται πως το ίδιο ισχύει και για τα παλαιότερα λεξικά, αφού η λέξη υπήρξε αποκλειστικό επινόημα των συγγραφέων Μάρως Βουγιούκα και Βασίλη Μεγαρίδη. Αποτελεί δε, η λέξη «Οδωνυμικά», το χαρακτηριστικό και κατοχυρωμένο νομικά γνώρισμα από πλευράς τίτλου, της σειράς των βιβλίων τους για τη σημασία των ονομάτων και το ιστορικό των οδών και πλατειών διαφόρων Δήμων (Πειραιώς, Χολαργού) και προαστίων.
Εκδόσεις
Αυτή όμως ήταν η μία πτυχή της κοπιώδους εργασίας για την Αθήνα του συγγραφικού διδύμου Μάρω Βουγιούκα – Βασίλη Μεγαρίδη. Σε συνεργασία με τον αείμνηστο και καταγόμενο από την Τήνο εκδότη Στρατή Γ. Φιλιππότη επιδόθηκαν σε νέο κοπιώδες έργο, την καταγραφή των γειτονιών στις οποίες έζησε, εργάσθηκε και αγάπησε η Μάρω Βουγιούκα. Εξέδωσαν βιβλία για τα Πετράλωνα, τις γειτονιές Μακρυγιάννη και Ακρόπολη, τις γειτονιές Κουκάκι – Φιλοπάππου – Γαργαρέττα, τις γειτονιές Αρδηττού-Μετς-Στάδιο κ.ά. Δεν αντέγραψαν πληροφορίες και δεν ακολούθησαν την πεπατημένη που θέλει όσους ασχολούνται με την αθηναιογραφία να επαναλαμβάνουν όσα γνωστά έχουν δει το φως της δημοσιότητας από τα τέλη του 19ου αιώνα και εντεύθεν.
Επιστρατεύοντας τις αναμνήσεις τής Μάρως Βουγιούκα, παίρνοντας συνεντεύξεις, φωτογραφίζοντας, αναδιφώντας σε αρχεία και τεκμηριώνοντας πληροφορίες το συγγραφικό δίδυμο διέσωσε τη μνήμη των γειτονιών αυτών. Χρήσεις και επαγγέλματα που χάθηκαν, προσωπικότητες που έζησαν σ’ αυτές τις γειτονιές, σχολεία, παιδότοποι, χώροι αναψυχής και διασκεδάσεως βρέθηκαν στο επίκεντρο του ενδιαφέροντός τους. Παρέδωσαν δε τον πνευματικό τους κόπο, στις εκδόσεις που προαναφέρθηκαν, με απλό και γλαφυρό τρόπο, τονώνοντας τις προσπάθειες για τη διάσωση της τοπικής ιστορίας. Ουσιαστικώς εισήγαγαν νέα ερευνητική μεθοδολογία που καλύπτει όλες τις πτυχές ζωής κάθε γειτονιάς. Ως προς τούτο το έργο τους είναι μοναδικό.
Προσφορά
Αμφότεροι οι συγγραφείς υπήρξαν επί τρεις περίπου δεκαετίες μέλη του παλαίφατου «Συλλόγου των Αθηναίων» και όπως ήδη αναφέρθηκε τιμήθηκαν για την προσφορά τους στην πόλη των Αθηνών αλλά και στον Σύλλογο. Κορωνίδα της προσφοράς τους στον «Σύλλογο των Αθηναίων» είναι η παραχώρηση των πνευματικών δικαιωμάτων του έργου «ΟΔΩΝΥΜΙΚΑ» αλλά και τα σημαντικά αρχεία και ιστορικά τεκμήρια που διέσωσαν κατά τις επί μακρά σειρά δεκαετιών έρευνές τους.
Η ανεκτίμητη δωρεά του Αρχείου της Μάρως Βουγιούκα στον «Σύλλογο των Αθηναίων», αποτελεί πραγματικό θησαυρό για την ιστορία της πρωτευούσης. Εκτός από το αρχείο προσέφερε στη Βιβλιοθήκη του «Συλλόγου των Αθηναίων» εκατοντάδες σπάνιες εκδόσεις καθώς, επίσης, και συσκευές προβολής slides, κινηματογράφησης, ραπτικής και γραφομηχανές από την προσωπική της συλλογή. Το σύνολο της δωρεάς βρίσκεται σε διαδικασία δεύτερου επιπέδου ταξινομήσεως και ψηφιοποιήσεως από την αρχαιολόγο – μουσειολόγο κ. Έλενα Γκοτσίνα.
Το Αρχείο
Αξίζει να προβούμε σε μία σύντομη επισκόπηση, αναφέροντας πρώτα την πολύτιμη συλλογή φωτογραφιών. Το μεγαλύτερο μέρος της συλλογής αυτής προέρχεται από λήψεις της Μάρως Βουγιούκα που φρόντισε να απαθανατίσει δρόμο – δρόμο τις παραδοσιακές γειτονιές της πόλεως. Χιλιάδες slides που περιλαμβάνουν και αρκετές σειρές του εμπορίου. Περιλαμβάνεται επίσης μέγα εύρος τοποθεσιών της Ελλάδος αλλά και του εξωτερικού.
Αξιοσημείωτο στοιχείο είναι πως οι λήψεις των Αθηνών είναι σε θεματικές σειρές (γεγονότα, φυσικές καταστροφές, φύση, εκδηλώσεις, μουσεία κ.ά.). Ειδικότερα, το μεγαλύτερο μέρος αφορά στις δεκαετίες 1970, ’80 και ’90 και είναι κατά κύριο λόγο ταξινομημένο με σήμανση και περιγραφή των τοποθεσιών ανά λήψη. Όσον αφορά την Αθήνα και την ευρύτερη Αττική στο «Αρχείο Βουγιούκα» αποτυπώνεται κάθε γωνιά, δρόμος και αξιοθέατο της πόλεως προσφέροντάς μας μία πλήρη χαρτογράφηση της πρωτευούσης.
Εξίσου πολύτιμα είναι και τα χειρόγραφα από το ερευνητικό έργο της Μάρως Βουγιούκα, διότι περιλαμβάνουν πρόσθετες πληροφορίες, ταξινομημένες με εξαιρετικό τρόπο.
Προς: Κάθε ενδιαφερόμενο
Θέμα: Πρόσκληση για Προκαταρκτική Διαβούλευση τεύχους δημοπράτησης με τίτλο «Ψηφιοποίηση, ανάδειξη και αξιοποίηση πολιτιστικού αποθέματος του “Συλλόγου των Αθηναίων”», στο πλαίσιο ένταξης έργου στο πρόγραμμα “Ψηφιακός Μετασχηματισμός” (Κωδικός πρόσκλησης 05, Α/Α ΟΠΣ ΕΣΠΑ 1210)».
Ο Σύλλογος των Αθηναίων καλεί κάθε ενδιαφερόμενο να επισκεφτεί τη Διαδικτυακή Πύλη «Προμηθεύς» του ΟΠΣ ΕΣΗΔΗΣ (www.promitheus.gov.gr) και μέσω του συνδέσμου «Προκαταρκτικές Διαβουλεύσεις Δημοσίων Συμβάσεων» να συμμετάσχει στη Δημόσια Διαβούλευση του αναλυτικού τεύχους της δημοπράτησης ανοικτού διαγωνισμού άνω των ορίων με αντικείμενο «Ψηφιοποίηση, ανάδειξη και αξιοποίηση πολιτιστικού αποθέματος του “Συλλόγου των Αθηναίων”». Η παρούσα πρόσκληση έχει δημοσιευθεί και στην ιστοσελίδα της Αναθέτουσας Αρχής.
Τα σχόλια των ενδιαφερομένων οικονομικών φορέων αναρτώνται αυτούσια στην ηλεκτρονική φόρμα του ΕΣΗΔΗΣ με την επιλογή «Καταχώριση σχολίου».
Η διάρκεια της διαβούλευσης ορίζεται σε δέκα πέντε (15) ημερολογιακές ημέρες από την ανάρτηση της παρούσας στον ιστότοπο του ΕΣΗΔΗΣ.
Ο «Σύλλογος των Αθηναίων» δεν δεσμεύεται να υιοθετήσει τις προτάσεις που θα υποβληθούν και θα αποφασίσει για την οριστικοποίηση με αντικειμενικά κριτήρια, ώστε να επιτευχθεί η μέγιστη δυνατή συμμετοχή των οικονομικών φορέων, εξασφαλίζοντας ταυτόχρονα την ποιότητα των παρεχομένων υπηρεσιών.
Παρακαλείσθε για την ανταπόκριση και συμμετοχή σας στη διαδικασία της Δημόσιας Διαβούλευσης.
Επισυνάπτεται το αναλυτικό τεύχος δημοπράτησης σε μορφή pdf.
Ο Πρόεδρος του Συλλόγου
Ελευθέριος Γ. Σκιαδάς
Καλούνται τα τακτικά μέλη του «Συλλόγου των Αθηναίων» σε Έκτακτη Γενική Συνέλευση, συμφώνως προς τα άρθρα 13, 14 και 15 του Καταστατικού, το Σάββατο 3 Ιουνίου, ώρα 12:00, στο Εντευκτήριο του Συλλόγου των Αθηναίων (οδός Κέκροπος 10, Αθήνα) με μοναδικό θέμα ημερησίας διατάξεως:
Πώληση ακινήτου ιδιοκτησίας του Συλλόγου των Αθηναίων που βρίσκεται στον Δήμο Πειραιώς Αττικής και αγορά ακινήτου ιδιοκτησίας εντός των ορίων του Δήμου Αθηναίων Αττικής ή αξιοποίηση του κεφαλαίου με τον καλύτερο δυνατό τρόπο για την αναπτυξιακή πορεία του Συλλόγου των Αθηναίων.
Στην Έκτακτη Γενική Συνέλευση έχουν δικαίωμα συμμετοχής τα τακτικά μέλη που έχουν εκπληρώσει τις ταμειακές τους υποχρεώσεις προς τον Σύλλογο. Τακτικό μέλος μπορεί να αντιπροσωπευθεί κατά τη Γενική Συνέλευση και την ψηφοφορία υπό ετέρου τακτικού μέλους δι’ απλής εγγράφου εξουσιοδοτήσεως. Ουδέν μέλος δύναται να εκπροσωπήσει πλείονας του ενός.
Αθήναι, Τετάρτη 24 Μαΐου 2023
ΤΟ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ
Έχουν μετατρέψει την κοινωνική αλληλεγγύη σε γιορτή και την προσφορά σε τρόπο ζωής. Κάθε μήνα φροντίζουν εκατοντάδες οικογένειες να προμηθεύονται τα απαραίτητα. Όταν έρχονται γιορτές, έστω και υπό δύσκολες πολλές φορές συνθήκες, μοιράζουν απλόχερα αγάπη, φιλία, κατανόηση αλλά και όσα χρειάζονται για να γιορτάσουν και οι οικογένειες που εξυπηρετούνται από το «Κοινωνικό Παράρτημα» του «Συλλόγου των Αθηναίων».
Είναι μία δράκα γυναικών οι οποίες έχουν δημιουργήσει μια φωλιά ανθρωπιάς στα Πετράλωνα, στη συμβολή των οδών Δημοφώντος και Νηλέως. Δεν υπάρχει ταμπέλα που να ενημερώνει τι συμβαίνει στον ισόγειο αυτό χώρο. Εκεί συναντιόνται τρεις οργανώσεις. Το «Κοινωνικό Παράρτημα» του «Συλλόγου των Αθηναίων» που προαναφέρθηκε, η «Ελληνική Εθελοντική Συμπαράσταση» (ΕΛ.ΕΘ.ΣΥ) και το Hellenic Relief, το Ομογενειακό Ίδρυμα το οποίο επί χρόνια προσφέρει αθόρυβα στον χειμαζόμενο Αθηναϊκό πληθυσμό.
Ποιες είναι όμως οι γυναίκες με το θαυμαστό έργο; Έχοντας επικεφαλής την έμπειρη εθελόντρια κ. Μαρία Σούρδη, την Επίτιμη πρόεδρο του «Κοινωνικού Παραρτήματος» κ. Σάκη Κυπραίου και την κ. Ειρήνη Ξακουστή συμμετέχουν κοντά τους οι κυρίες Έλλη Θανογιάννη, Αντωνία Μπαντουβάκη, Σούλα Μπέλη, Αγγελική Χιόνου και Εμυ Σπανού. Την Μεγάλη Τρίτη, 11 Απριλίου 2023, διένειμαν περισσότερα από 350 δέματα σε ωφελούμενους, με κάθε δέμα να περιλαμβάνει το απαραίτητο αρνί, αυγά, γλυκά και διάφορα δώρα για παιδιά.
Είχε προηγηθεί τη Μεγάλη Δευτέρα και ακολούθησε την Μεγάλη Τετάρτη διανομή σε φορείς και Ιδρύματα. Η εφετινή Πασχαλινή διανομή έγινε δυνατή με τη γενναία χορηγία ενός πολύτιμου ομογενούς, του Κώστα Ζαχαριάδη, ο οποίος βρέθηκε στην Αθήνα και συμμετείχε στη διανομή. Διότι μπορεί η σφοδρή οικονομική κρίση να πέρασε αλλά είναι τεράστιος ο αριθμός συνανθρώπων μας, ιδιαιτέρως πολυμελών οικογενειών, οι οποίες δοκιμάζονται από την ανέχεια. Τα χαμόγελα και οι ευχές, το θετικό κλίμα και η καλή διάθεση είναι η ανταμοιβή εθελοντών και χορηγών.
Στους τελευταίους διακρίνονται πάντα ο Όμιλος Νικ. Κωνσταντόπουλου, η εταιρεία «Italkraft» της οικογένειας Ξακουστή (Μαϊάμι), η «Agrovim», το «Άριστον βούτυρα», η «Friesland Campina», η «Coca Cola», η «3E», η «Καραμολέγκος», η «Αrla Foods» και η «Τράπεζα Τροφίμων». Στη γωνιά εκείνη της δυτικής Αθήνας, στη συμβολή των οδών Δημοφώντος και Νηλέως, στα Πετράλωνα, μία δράκα εθελόντριες στέλνουν το δικό τους εορταστικό μήνυμα. Ένα μήνυμα που έχει στο επίκεντρό του τον άνθρωπο και μας καλεί -τουλάχιστον αυτές τις ημέρες- να στρέψουμε στους μοναχικούς ανθρώπους και σε όσους -ες έχουν ανάγκη.
*Φωτογραφίες : ΣΤΑΥΡΟΣ ΤΣΑΚΙΡΙΔΗΣ
Τη Δευτέρα 20 Μαρτίου έγινε η τακτική μηνιαία διανομή του Κοινωνικού Παραρτήματος του «Συλλόγου των Αθηναίων» που πραγματοποιήθηκε με την υποστήριξη του Hellenic Relief Foundation που εξασφαλίζει πάντα τα σταθερά μηνιαία πακέτα τροφίμων με βασικά είδη (αλεύρι, ζυμαρικά, ρύζι, όσπρια, λάδι, γάλα, πελτέ κ.λπ.) και του Ομίλου Ν. Κωνσταντόπουλου.
Οι ωφελούμενοι είχαν τη δυνατότητα να λάβουν πακέτα με τρόφιμα, αλλά και να επιλέξουν ενδύματα και υποδήματα προσφορά μεγάλου τμήματος των οποίων προήλθε από τη δράση συλλογής της εταιρείας Καραμολέγκος.
Η διανομή πραγματοποιήθηκαν στις εγκαταστάσεις του HRF και της ΕΛΕΘΣΥ στην Αθήνα υπό την καθοδήγηση της υπευθύνου κας Μαρίας Σιούρδη και τη βοήθεια των εθελοντών Σούλας Μπέλη, Αντωνίας Παντουβάκη.
Υποστηρικτές μας με σκοπό των εμπλουτισμό των σταθερών πακέτων τροφίμων οι εταιρείες: Τράπεζα Τροφίμων, Μπαρμπα-Στάθης, Αγροβιμ, Arla Doods, Καραμολέγκος ΑΕΒΕ, Μύλοι Λούλη, Φρήσλαντ Καμπίνα αλλά και ανώνυμοι οι οποίοι προσήλθαν στις εγκαταστάσεις προσφέροντας λάδι, ζυμαρικά κ.α.
Όσοι επιθυμούν να συνδράμουν οικονομικά στο έργο του Κοινωνικού Παραρτήματος,
ο τραπεζικός λογαριασμός της τραπέζης ALPHA BANK είναι: 204 00 2002 000616 και ΙΒΑΝ: GR04 0140 2040 2040 0200 2000 616
Ημέρες και ώρες λειτουργίας
Τρίτη (με ξενάγηση): 10:00-11:30 – 12:00-13:30
Πέμπτη (με ξενάγηση): 15:30-17:00 – 17:30-19:00
Παρακαλούμε δηλώστε συμμετοχή στις ξεναγήσεις έως και μία ημέρα πριν την επίσκεψή σας στο athinaikomouseio@gmail.com
Το Μουσείο θα δέχεται το κοινό άλλες ώρες και ημέρες κατόπιν συνεννόησης. Για περισσότερες πληροφορίες μπορείτε να επικοινωνήσετε σχετικά στο athinaikomouseio@gmail.com.
Γενική είσοδος:10 €
Μειωμένη είσοδος (ΑμεΑ, άνω των 65 ετών, παιδιά έως 17 ετών):5 €
Μέλη του Συλλόγου των Αθηναίων:Δωρεάν είσοδος
«Αθηναϊκό Μουσείο», Μόνιμη Συλλογή Σκουζέ-Πετρίδη Σύλλογος των Αθηναίων
Κέκροπος 10 – Πλάκα
ΑΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ 2022
ΙΣΟΛΟΓΙΣΜΟΣ 2022
ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ 2023